Ομιλία Αν. Κυβερνητικής Εκπροσώπου Δόξας Κωμοδρόμου στη δοξολογία για την έναρξη του Αγώνα της ΕΟΚΑ στη Λάρνακα
Ομιλία της Αναπληρώτριας Κυβερνητικής Εκπροσώπου κας Δόξας Κωμοδρόμου στη δοξολογία για την εθνική επέτειο της έναρξης του Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959, στη Λάρνακα.
Εξήντα οκτώ χρόνια από τη δοξαστική αφετηρία του ηρωικού έπους της θρυλικής ΕΟΚΑ και σαράντα εννέα χρόνια από τον εφιαλτικό πρόλογο της μεγάλης εθνικής μας τραγωδίας, μετρούμε τα όνειρα που σκοτώθηκαν, μετρούμε τις πληγές που σωρεύτηκαν, μετρούμε τις θυσίες που αδικήθηκαν, μετρούμε τους ελληνικούς αιώνες που πέρασαν από την πικραμένη μας πατρίδα.
Και βρίσκουμε το συνολικό άθροισμα τόσο μεγάλο και βαρύ, που να μην επιτρέπει την παρεκτροπή από τον ένα και μοναδικό δρόμο μας, από τον ένα και μοναδικό μας αγώνα. Το δρόμο και τον αγώνα για την ελευθερία, τη σωτηρία και τη δικαίωση του Κυπριακού ελληνισμού.
Την 1η Απριλίου κάθε χρόνο, οι αξίες του λαού μας και ο πόθος για ελευθερία αναδεικνύονται ξανά για να σηματοδοτήσουν την πορεία μας σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο.
Σαν σήμερα, ακούστηκαν οι πρώτες εκρήξεις στις μεγάλες πόλεις του νησιού ως μια υπενθύμιση πως το υπέρτατο αγαθό της Ελευθερίας, απαιτεί θυσίες και αγώνες για την κατάκτησή του. Ήταν μια κραυγαλέα διαμαρτυρία κατά της αποικιοκρατίας και μια υπόμνηση ότι υπάρχουν λαοί που δεν λιποψυχούν και δεν δειλιάζουν ακόμη και μπροστά στον θάνατο.
Γι’ αυτό είναι που είμαστε σήμερα εδώ- για να αποδώσουμε τη δέουσα τιμή σε αυτούς που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία της πατρίδας μας. Ειδικότερα η πόλη της Λάρνακας δίκαια υπερηφανεύεται για τα δικά της τέκνα, που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν στο βωμό της ελευθερίας.
Παρά τη λυσσώδη αντίδραση των αποικιοκρατών, τους κατ’οίκον περιορισμούς, τα βασανιστήρια και τις εκτελέσεις των αγωνιστών της ΕΟΚΑ, το αγωνιστικό φρόνημα του λαού δεν είχε καμφθεί ούτε στιγμή. Ο πολιτικός ηγέτης της ΕΟΚΑ Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ο Γ’ και ο στρατιωτικός αρχηγός Γεώργιος Γρίβας Διγενής, καθοδήγησαν με αποφασιστικότητα τον αγώνα του κυπριακού λαού για να απελευθερωθεί από τα δεσμά της αποικιοκρατίας.
Η ΕΟΚΑ είχε δώσει βάρος στην εμπλοκή της μαθητιώσας νεολαίας, η οποία με συχνές διαδηλώσεις και τη «μάχη της σημαίας», κρατούσαν τους Άγγλους στρατιώτες μακριά από τα βουνά όπου κρύβονταν αντάρτες της ΕΟΚΑ. Ο Γρίβας διέταξε μάλιστα την δημιουργία της ΑΝΕ (Άλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ), η οποία λειτουργούσε σε σχολεία της Κύπρου με σκοπό να οργανώνει τις δράσεις της τοπικής νεολαίας. Η ΠΕΚΑ, παράλληλα, ήταν η πολιτική οργάνωση της ΕΟΚΑ, ενεργή κυρίως μετά την εξορία του Μακαρίου, αρχές Μαρτίου του 1956, στις Σευχέλλες.
Τα χρόνια του κυπριακού αγώνα δημιούργησαν το έπος της ΕΟΚΑ, το οποίο συγκινεί και παραδειγματίζει τις νεότερες γενιές. Σύσσωμος ο κυπριακός λαός, έγραψε σελίδες απίστευτου ηρωισμού και αυτοθυσίας. Στον Μαχαιρά, με τη θυσία του Υπαρχηγού της ΕΟΚΑ Γρηγόρη Αυξεντίου, γράφτηκε μια από τις λαμπρότερες σελίδες της νεότερης ιστορίας, όχι μόνο της Κύπρου, αλλά και ολόκληρου του έθνους.
Επίσης, στο Δίκωμο με τον Κυριάκο Μάτση, στον Αχυρώνα Λιοπετρίου με τους Ανδρέα Κάρυο, Ηλία Παπακυριακού, Φώτη Πίττα και Χρίστο Σαμάρα, στο Μερσινάκι με τον Χαράλαμπο Μούσκο και τον Μάρκο Δράκο, στη Ζωοπηγή με τον Μιχάλη Γιωργάλλα, στις μαχητικές διαδηλώσεις των νέων με τον Πέτρο Γιάλλουρο, στη μάχη του Γενικού Νοσοκομείου με τους Κυριάκο Κολοκάση και Ιωνά Νικολάου.
Τιμή και ευγνωμοσύνη και στους άλλους αγωνιστές που πρόσφεραν τη ζωή τους στο θυσιαστήριο της Κυπριακής Ελευθερίας, τον Χρίστο Τσιάρτα, το Σάββα Ροτσίδη, τον Χαράλαμπο Μιχαήλ, τον Παντελή Κατελάρη, τον Σταύρο Στυλιανίδη, τον Ανδρέα Ζάκο, τον Κώστα Λοϊζου, τον Παναγιώτη Τουμαζή, το Νίκο Θεοφάνους, τον Γεώργιο Νίκου, τον Παναγιώτη Κάσπη, τον Μιχάλη Νικολάου.
Έντεκα μήνες πριν το πέρασμά του στην αθανασία, σε επιστολή προς τους γονείς του, ο Κυριάκος Μάτσης φανερώνει πώς θα αντιμετώπιζε το τελευταίο προσκλητήριο της πατρίδας: «Πιστεύομεν ότι κάθε θυσία μας δεν πηγαίνει άδικα και εσείς να είστε περήφανοι για μας. Αν ο καλός Θεός μας επιφυλάσσει την λαμπράν τύχη να δώσουμεν την ζωήν μας για την πατρίδα, τότε η χαρά σας πρέπει να είναι απέραντη. Δεν ξέρω αν μπορεί να ονειρευτεί ένας άνθρωπος καλύτερη τύχη από αυτή. Και δεν μπορώ να σκεφθώ γονείς, που να είναι πιο περήφανοι παρά για τα παιδιά τους που έπεσαν για την πατρίδα».
Αυτό αντικατοπτρίζει, πιστεύω, όλους τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ που αντιτάχθηκαν σθεναρά σε κάθε μορφή ολοκληρωτισμού και καταπίεσης. Η πίστη τους στην ελευθερία και στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια στάθηκε ο παντοτινός σύντροφός τους και με την ηρωική τους θυσία υπηρέτησαν μέχρι τέλους τον Αγώνα για την ελευθερία της πατρίδας και την εθνική της αποκατάσταση. Ο ένοπλος αγώνας διήρκησε τέσσερα χρόνια μέχρι που η Μεγάλη Βρετανία αναγκάστηκε να παραχωρήσει στην Κύπρο την ανεξαρτησία της.
Συμπατριώτες και συμπατριώτισσες.
Πρόσφατα, βρέθηκα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους της Ελλάδας, στο πλαίσιο ενδελεχούς έρευνας που αφορούσε την περίοδο του Αγώνα της ΕΟΚΑ, με σκοπό να εξασφαλίσω έγκυρα άρθρα από διάφορες εκδόσεις περιοδικών της εποχής, όπως και άρθρα εφημερίδων, αλλά και ηχητικά ντοκουμέντα από την ΕΡΤ.
Ένα παράδειγμα που αξίζει να αναφέρω είναι το «Ραδιοπρόγραμμα», το μόνο επίσημο περιοδικό της Ελληνικής Ραδιοφωνίας που όλος παραδόξως την εβδομάδα από 3 έως 9 Απριλίου 1955, κυκλοφόρησε με εξώφυλλο μια Κύπρια να ποτίζει τις ορτάνσιές της. Θα μπορούσε κάλλιστα κάποιος να διερωτηθεί αν αυτό είναι μια ένδειξη πως ενδεχομένως να γνώριζαν στην Ελλάδα περί της έναρξης του Αγώνα της Κύπρου, καθώς η σελίδωση και η εκτύπωση των περιοδικών την τότε περίοδο, απαιτούσε κάποιες μέρες. Δεν παύει πάντως αυτή η περίεργη συγκυρία να περνά απαρατήρητη. Το επόμενο εξώφυλλο του Ραδιοπρογράμματος που αφορούσε την Κύπρο ήταν την εβδομάδα 8 με 14 Ιανουαρίου 1956 με μια Κυπριοπούλα από τη Λεμεσό. Μια άλλη έκδοση, την εβδομάδα 24 με 30 Αυγούστου 1958 έφερε τον τίτλο «Ο Γολγοθάς της Κύπρου». Η απήχηση των αναφορών για την Κύπρο στο περιοδικό «Ραδιοπρόγραμμα» που το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (Ε.Ι.Ρ.) εξέδιδε τότε, ήταν τεράστια.
Δεν εξαιρείται βεβαίως, ούτε μπορεί να αγνοηθεί το πρώτο ραδιόφωνο της Ελλάδας, ο «ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΑΘΗΝΩΝ», το οποίο δεν ξεχνά τις χιλιάδες των Ελλήνων που ζουν διασκορπισμένοι σε όλα τα σημεία του κόσμου. Με εκατοντάδες εκπομπές που μεταδίδει εβδομαδιαίως μέσω του πομπού των Βραχέων Κυμάτων, έρχεται σε επαφή και με τους Κύπριους κατά την περίοδο του Αγώνα της ΕΟΚΑ, δια της εκπομπής «Φωνή της Πατρίδος», που μεταδιδόταν καθημερινά από τις δυο και τριάντα μέχρι τις τρεις μετά το μεσημέρι.
Ενδεικτικά, ένα μήνα αφότου άρχισε ο Αγώνας της ΕΟΚΑ, η επώνυμη στήλη του Ραδιοπρογράμματος «Από την Κεραία», γράφει:
«Εις τα παράπονα και εις τα διαμαρτυρίας που εξακολουθούν να διατυπώνουν οι φίλοι μας Άγγλοι δια τας εκπομπάς του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών τας σχετικάς με το Κυπριακόν, δεν ευρίσκομεν ειλικρινώς καμμίαν απάντηση. Απορίαι μόνον μάς γεννώνται δια τας αξιώσεις των. Τι επιθυμούν, άραγε, οι Βρεττανοί να λέγωμεν προς τους υποδούλους αδελφούς μας; Δεν αρκεί το Φόρεϊν Οφφις ότι ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών αποφεύγει επιμελώς –δεν υπάρχει παράδειγμα– να παρακινήση τους Κυπρίους εις στάσιν ή ότι ουδέποτε εστράφη εναντίον του Βρετανικού Έθνους; Αι εκπομπαί του Σταθμού μας αποτελούν μιαν ευσυνείδητον δημοσιογραφικήν εργασίαν πληροφοριακού χαρακτήρος, αλλά και πλέον αυτού δεν παύουν να τονίζουν ότι ο λαός της ελευθέρας Ελλάδος παρακολουθεί με συμπάθειαν και αγωνίαν τον αγώνα των υποδούλων αδελφών του. Τι το επιλήψιμον υπάρχει εις την γραμμήν αυτήν, ώστε να προκαλή την οργήν των Βρετανών; Αλλά ας το είπωμεν σοβαρά. Η υπόθεσις δια την οποίαν αγωνιζόμεθα μέσα εις τα πλαίσια του καταστατικού χάρτου των Ηνωμένων Εθνών και των διεθνών νόμων, είναι πολύ ιερά δι’ ημάς. Τόσον Ιερά, ώστε να μην επιτρέπεται να την απεμπολίσωμεν έναντι των διαμαρτυριών που έγιναν και εκείνων που θα επακολουθήσουν…».
Τέλη Ιουλίου του 1955, το περιοδικό επανέρχεται με νέες τοποθετήσεις ως ακολούθως:
«Κατά την τελευταίαν συνομιλίαν του με τους αντιπροσώπους του ελληνικού και ξένου Τύπου, γενομένην εις τα γραφεία της Ενώσεως Συντακτών, ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος και Εθνάρχης Κύπρου κ. Μακάριος, έδωσεν μια πράγματι αποστομωτικήν απάντησιν εις τους βρετανικούς ισχυρισμούς περί δήθεν προπαγάνδας δι’ εξέγερσιν του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών προς τους Κυπρίους. Κατηγορηματικώς ετόνισεν ο Εθνάρχης: «Ο Ραδιοφωνικός Σταθμός σχολιάζει απλώς μιαν κατάστασιν και διερμηνεύει τα αισθήματα του ελληνικού λαού. Δύναμαι όμως να ειπώ ότι ίσως ο αγών των Κυπρίων να εμπνέη τον Ραδιοφωνικόν Σταθμόν Αθηνών και όχι ούτος να εμπνέη τον αγώνα των Κυπρίων…». Ορθοτέρα τοποθέτησις του θέματος αυτού το οποίον από μηνών επισύρει αλλεπαλλήλους βρετανικάς διαμαρτυρίας, δεν ημπορούσε να γίνει. Εγράψαμεν και άλλοτε ότι ο Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών μόνον από ανθρώπους ηθελημένως συγχίζοντας την πραγματικότητα, επιτρέπεται να χαρακτηρίζεται ως όργανον ψυχαγωγίας απλώς του λαού. Αι κεραίαι του είναι τόσον υψηλαί, και ευαίσθητοι, ώστε να συλλαμβάνουν τους εθνικούς παλμούς και να δονούνται ζωηρά από την επίδραση της διαχύτου εις την ατμόσφαιραν συγκινήσεως δια την αυτοδιάθεσιν 42,000 υποδούλων Ελλήνων».
Έτσι, κατάφερε, κυρίες και κύριοι, ο κυπριακός λαός να διατηρήσει άρρηκτους τους δεσμούς του με την Ελλάδα, καθώς παρακολουθούσε ανελλιπώς την εν λόγω εκπομπή.
Δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ και στο περιοδικό «Η Φωνή της Κύπρου», το οποίο εκδίδεται και αυτό στην Ελλάδα καθ’ όλη τη διάρκεια του Αγώνα της ΕΟΚΑ, καταγράφει τα γεγονότα με τον δικό του τρόπο, ενημερώνοντας τον απανταχού Ελληνισμό για τα διαδραματιζόμενα στη μεγαλόνησο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κυκλοφορία του είχε απαγορευθεί από τους Άγγλους στην Κύπρο.
Σήμερα, πέρα από την οφειλόμενη απόδοση τιμής, αντλούμε διδάγματα για τη συνέχιση και καταξίωση ενός αγώνα με τα πιο αγνά ιδανικά. Ανακαλούμε στη μνήμη μας τις μορφές των αγωνιστών που, με την ψυχή και το αίμα τους, πάλεψαν και έδωσαν στον λαό μας το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας.
Να διακηρύξουμε ακόμα μια φορά την προσήλωσή μας στις αξίες και τα ιδανικά, στις αρχές και τα συλλογικά οράματα που διαχρονικά αποτελούν την πολύτιμη παρακαταθήκη μας. Την ουσία του πολιτισμού μας. Ώστε να μετουσιώνουμε και σήμερα την κληρονομιά αυτή σε νοοτροπίες και πρακτικές, που υπηρετούν το συλλογικό συμφέρον.
Κορυφαία προτεραιότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη είναι η επίλυση του Κυπριακού εντός του συμφωνημένου πλαισίου ώστε να γίνει επιτέλους η πατρίδα μας ένα επανενωμένο, ελεύθερο, σύγχρονο, ευρωπαϊκό κράτος, κοινή πατρίδα ευημερίας και ασφάλειας για όλους τους νόμιμους πολίτες του, χωρίς καμιά διάκριση.
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης δήλωσε εξάλλου επανειλημμένα ότι «υπάρχει συγκεκριμένη προσέγγιση όσον αφορά το σπάσιμο του αδιεξόδου και την επανέναρξη των συνομιλιών στο Κυπριακό μέσα από ένα πρωταγωνιστικό ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτή η ώρα είναι η ώρα της διπλωματίας, η οποία άρχισε να εργάζεται προς υλοποίηση όσων συζητήθηκαν στις Βρυξέλλες, με χρονικό ορίζοντα τις τουρκικές εκλογές.
Όπως έχει διακηρύξει ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, με τη λύση του Κυπριακού, η Κυπριακή Δημοκρατία θα μετεξελιχθεί για να αποτελέσει το κοινό μας σπίτι εντός της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας. Αυτή είναι η λύση που οραματιζόμαστε.
Απευθυνόμαστε στους πρόσφυγές μας, τους εγκλωβισμένους μας, τους παθόντες, τους συγγενείς των αγνοουμένων μας, όλους αυτούς που υποφέρουν από τα τραύματα της εισβολής και της συνεχιζόμενης κατοχής, διαβεβαιώνοντάς τους ότι παραμένουν στην προμετωπίδα της προσπάθειάς μας για τερματισμό της κατοχής και επανένωση της πατρίδας μας.
Με ενότητα και ομοψυχία ας σταθούμε όρθιοι και αλύγιστοι μέχρι την ευλογημένη ώρα της απελευθέρωσης των σκλαβωμένων εδαφών μας.
Οδηγημένοι από το φως της ιερής μνήμης των ηρώων του Αγώνα της ΕΟΚΑ, ανατρέξαμε σήμερα ξανά στην επική τετραετία που απεκάλυψε το αληθινό ελληνικό πρόσωπο της Κύπρου, το αγωνιστικό, και θεμελίωσε την Ελευθερία μας.
Στους ηρωομάρτυρες που δοκιμάστηκαν στην πιο κρίσιμη στιγμή επιλέγοντας έναν αξιοπρεπή θάνατο, οφείλουμε τον σεβασμό και τον θαυμασμό μας, γιατί τιμούν την Ιστορία και αποτελούν φωτεινό παράδειγμα για όσους επιθυμούν να ζουν ελεύθερα.
Η μνήμη τους παραμένει ζωντανή στη ψυχή κάθε Έλληνα της Κύπρου και το καλύτερο μνημόσυνο προς τους ήρωές μας είναι η συνέχιση του αγώνα μέχρι την τελική δικαίωση του πολύπαθου τόπου μας.
Αιωνία η μνήμη στους ήρωές μας.
