Η Παναγία η Στάζουσα στα Πυργά Λάρνακας
Μεταξύ Κλαυδιών και Πυργών βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας Στάζουσας, κατάλοιπο λατινικού μοναστηριού. Είναι η πιο καλοδιατηρημένη φραγκικής προέλευσης εκκλησία στην επαρχία Λάρνακας με γοτθικά σταυροθόλια. Είναι αφιερωμένη στη Ζωοδόχο Πηγή (φέτος γιόρτασε στις 29 Απριλίου).
Σήμερα αποτελεί μετόχι της Μονής Σταυροβουνίου.
Το μοναστήρι ιδρύθηκε από το τάγμα των Κιρστεσιανών μοναχών, που βρέθηκε στο νησί, όπως και άλλα λατινικά τάγματα, στις αρχές του 13ου αιώνα. Η εκκλησία ανοικοδομήθηκε το 2010 από το Τμήμα Αρχαιοτήτων, με εθελοντική προσφορά των Σταυροβουνιωτών μοναχών.
Συναφής παράδοση, λέει πως κτίστηκε με δαπάνες κάποιας αρχόντισσας της εποχής, όταν αυτή θεραπεύτηκε από αιμορραγία, κατόπιν παρακλήσεως προς τη Θεοτόκο. Κοντά, υπάρχει πηγή ύδατος, (αγίασμα), που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των αιμορραγιών των γυναικών.
Ο ναός είναι ένα ορθογώνιο κτίσμα. Χαρακτηριστικό του τα επιβλητικά σταυροθόλια της στέγης (βλέπε σχόλιο). Υπάρχουν δύο είσοδοι, μία στη νότια και μία στη δυτική πλευρά. Ο νάρθηκας, (δυτικό μέρος του ναού), αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή το 1991.
Με την έναρξη της τουρκοκρατίας η Μονή Στάζουσας εγκαταλείφθηκε και ερημώθηκε. Το 1733, περιήλθε στην κατοχή του Σταυροβουνίου και ξεκίνησε η πρώτη σημαντική ανακαίνιση.
Η αναφορά γίνεται στον κώδικα Α’ της Μητροπόλεως Κιτίου (σ. 61): «1733… εκτίσθην η Εκκλησία της Στάζουσας μερεμέττιν (επισκευή)… διά συνδρομής του ηγουμένου παπά Καλλινίκου».
Εδώ γίνεται για πρώτη φορά η χρήση του ονόματος «Στάζουσα». Η προσωνυμία αυτή που αναφέρεται στην Παναγία, σημαίνει, η «αναβλύζουσα», η «προχέουσα». Η αναβλύζουσα λοιπόν τη ζωή Παναγία της Στάζουσας, καθιερώθηκε να τιμάται την ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής.
Πληροφ: «Μεσαιωνικά κατάλοιπα στην επαρχία της Λάρνακας», σς. 281-283.
Πηγή: Σκαλιώτικες Αναδρομές