Γράφει η Κατερίνα Μιχαήλ
Απελπισμένοι γονείς φτάνουν στα όρια τους θεωρώντας τα έφηβα παιδιά τους να βρίσκονται κάτω από ένα μυστήριο, στο οποίο να νιώθουν αδυναμία να προσεγγίσουν.
Μια θυμωμένα, την άλλη σιωπηλά, διαθέσεις με έντονα σκαμπανεβάσματα, αφηρημένα, με έντονη κριτική και πολλές έτοιμοι να λάβουν τα πιο έντονα ρίσκα από αλκοόλ, ουσίες μέχρι και να οδηγήσουν αυτοκίνητα.
Η φωνή απόγνωσης πολλών γονέων είναι τι του συμβαίνει; Υπάρχουν στιγμές που δεν αναγνωρίζουν ούτε οι ίδιοι τις αλλαγές στο παιδί τους.
Κατά την πρώτη φάση της εφηβείας εξελίσσεται το γνωστικό επίπεδο. Οι έφηβοι αρχίζουν να σκέφτονται σχεδόν σαν ενήλικες και είναι σε θέση να επιχειρηματολογούν με λογικά κάθε φορά επιχειρήματα κυρίως όταν πρόκειται να επικοινωνήσουν και να στηρίξουν κάποια ανάγκη τους. Από τους έφηβους αυτό που απουσιάζει είναι η εμπειρία και η κρίση.
Επίσης καθώς η σκέψη διαφοροποιείται οι έφηβοι είναι σε θέση να δείξουν κατανόηση στους φίλους και τον περίγυρο τους αλλά ίσως ακόμη όχι τους γονείς και τα αδέρφια του.
Επιπλέον σε αυτή την ηλικιακή φάση γίνονται αλλαγές τόσο στις σεξουαλικές όσο και στις ορμόνες του άγχους που επηρεάζουν τον έλεγχο των παρορμήσεων και τη ψυχολογική προσαρμογή.
Παιδιά που είναι εκτεθειμένα σε ήδη αγχωτικές καταστάσεις θα έχουν υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης, γεγονός το οποίο μπορεί να βλάψει νευρώνες σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου.
Σε κοινωνικό επίπεδο οι φίλοι αντικαθιστούν τους γονείς. Έτσι τα παιδιά διαμορφώνουν την εικόνα τους μέσα από τους φίλους.
Ακόμη κι αν σε προηγούμενα ηλικιακά επίπεδα τα παιδιά περνούσαν ευχάριστα και λάτρευαν να συναναστρέφονται με τους γονείς τους σε αυτό το επίπεδο απομακρύνονται.
Στο στάδιο αυτό πολλά παιδιά στην ανάγκη τους να ταξιδέψουν στον δικό τους κόσμο και νιώσουν την ανεξαρτησία υπάρχει πιθανότητα να αμφισβητήσουν, να απορρίψουν , να προκαλέσουν ακόμη και να κριτικάρουν τους γονείς τους. Βρίσκονται σε μια εσωτερική πάλη με τις φωνές μέσα τους να παλεύουν να αντικαταστήσουν τις αξίες των γονέων τους με τις δικές τους.
Σε όλη αυτήν την εξελικτική φάση των παιδιών οι γονείς οφείλουν να είναι παρόντες. Παρόλο που τα παιδιά μεγαλώνουν χρειάζονται επίβλεψη.
Η μεγάλη ή η υπερβολική δόση ελευθερίας μπορεί να τα αφήσει εκτεθειμένα αφού όπως έχει ήδη προαναφερθεί δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί η κρίση.
Μέσα ακόμη και από την απόρριψη, οι γονείς οφείλουν να ενδυναμώνονται και να δείχνουν την παρουσία τους στη ζωή του παιδιού τους. Τόσο η σωματική όσο και η ψυχολογική απόσταση είναι σημαντική σε αυτή την φάση ζωής τους.
Να θυμάστε πως το παιδί παλεύει να δημιουργήσει και να κρατήσει μια αίσθηση του δικού του εαυτού γι αυτό και η υπερβολική εμπλοκή των γονέων μπορεί να προκαλέσει ένα πόλεμο με τα παιδιά.
Στο σημείο αυτό μιλάμε για την παρουσία και την επίβλεψη σε αντίθεση με την εμπλοκή και την υπερ-εμπλοκή.
Οι γονείς καλούνται να αντέξουν την αμφισβήτηση των παιδιών τους και να ακούνε με σεβασμό τις απόψεις των παιδιών τους.
Στο γραφείο μου συνήθως τα παιδιά απογυμνώνουν την εικόνα που ενώ δείχνουν να είναι ευχαριστημένα και ευτυχισμένα μέσα τους είναι θυμωμένα από γονείς που είναι κυρίως επικριτικοί και προσβλητικοί. Άς έχουμε όλοι στο μυαλό ότι οι έφηβοι βρίσκουν πολλούς τρόπους για να ξεφεύγουν από όσα τους ενοχλούν στους ενήλικες και κυρίως στην επίκριση.
Σταματάνε να τρώνε, φεύγουν κρυφά τα βράδια, πίνουν αλκοόλ, κάνουν επιπόλαιο σεξ, αυτοτραυματίζονται, ξεκινούν τη χρήση ουσιών.
Πίσω από όλες αυτές τις συμπεριφορές και από άλλες ακραίες συμπεριφορές ακούγεται η φωνή τους να ζήσουν τη δική τους ζωή.
Αξίζει να θυμόμαστε πως καλό θα ήταν να έχουμε ζεστή τη φωλιά μας στα παιδιά μας. Έχουν τα δικά τους φτερά που μπορούν να πετάξουν αλλά σημασία έχει να δείχνουμε αποδοχή, αγάπη και ασφάλεια σε ένα εαυτό που και οι ίδιοι τώρα γνωρίζουν.
Σε όσους δυσκολεύονται μπορούν να αποταθούν σε κάποιο ειδικό για περισσότερες πληροφορίες.
Κατερίνα Μιχαήλ
Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια
Συμβουλευτική Ζευγαριών
