Η κλιματική αλλαγή αποτελεί πια μία πραγματικότητα κι η ανάγκη προσαρμογής στα νέα δεδομένα είναι πέρα από κάθε άλλη φορά κρίσιμη, μία προσαρμογή που έχει να κάνει όχι μόνο με την κλιματική ουδετερότητα των σύγχρονων υποδομών αλλά και με την κλιματική ανθεκτικότητά τους.
Πιο συγκεκριμένα, ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής έχει ήδη επιπτώσεις σε περιουσιακά στοιχεία και υποδομές με μακρά διάρκεια ζωής, όπως οι σιδηρόδρομοι, οι γέφυρες ή οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής, και οι επιπτώσεις αυτές αναμένεται να ενταθούν στο μέλλον λόγω της επικράτησης όλο και πιο ακραίων κλιματικών συνθηκών.
Με άλλα λόγια, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας λόγω της επικράτησης υψηλών θερμοκρασιών ακόμα και στους πόλους δημιουργεί ήδη προβλήματα στις παράκτιες περιοχές, όπως διάβρωση και πλημμύρες, κάτι που αναμένεται να ενταθεί τις επόμενες δεκαετίες.
Ταυτόχρονα, οι υψηλές θερμοκρασίες δημιουργούν προβλήματα σε άλλες υποδομές και κτιριακές εγκαταστάσεις όπως το σιδηροδρομικό δίκτυο της ΕΕ. Για παράδειγμα, από την έκθεση των σιδηροδρομικών τροχιών σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες μπορούν να προκληθούν στρεβλώσεις των γραμμών με δυσθεώρητο κόστος λόγω όχι μόνο της ανακατασκευής ή επιδιόρθωσής τους αλλά και των ταυτόχρονων οικονομικών κι άλλων ζημιών που θα προκληθούν από τη μη χρήση του δικτυού.
Αναλογιζόμενοι τα πιο πάνω, αντιλαμβανόμαστε ότι κρίσιμο σημείο αποτελεί πλέον η εναρμόνιση του δομημένου περιβάλλοντος με τις αναμενόμενες κλιματικές αλλαγές. Πιο συγκεκριμένα, η δόμηση σε περιοχές που ενδέχεται να επηρεαστούν από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή τόσο σχετικά με την τοποθέτηση των κτιρίων όσο και σε ό,τι έχει να κάνει με τα υλικά.
Ομοίως, η αντοχή στη θερμότητα για τις σιδηροδρομικές γραμμές πρέπει να λαμβάνει υπόψη την προβλεπόμενη υψηλότερη μέγιστη θερμοκρασία και όχι τις ιστορικές τιμές.
Αντίστοιχα, περιοχές που πλήττονται από πλημμύρες και καύσωνες με ταυτόχρονο επηρεασμό από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, όπως η Κύπρος που βρίσκεται ανάμεσα στις περιοχές πολύ υψηλού κινδύνου, έχουν να φροντίσουν και για τις υπόλοιπες υποδομές (π.χ. λιμενικές υποδομές, υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις, εγκαταστάσεις αφαλάτωσης, κτλ.).
Πιο συγκεκριμένα, στο εξής, τόσο οι θεσμικοί όσο κι οι ιδιώτες Ευρωπαίοι επενδυτές πρέπει να λαμβάνουν υπόψη αφενός την κλιματική ουδετερότητα των κτιρίων κι υποδομών για παράδειγμα μέσω της χρήση ΑΠΕ, μεθόδων κυκλικής οικονομίας ή κι επαναχρησιμοποίησης υλικών.
Αφετέρου, οι εν λόγω επενδύσεις ή/και υποδομές θα πρέπει να είναι και κλιματικά ανθεκτικές, δηλαδή να λαμβάνουν υπόψη τους τις κλιματικές συνθήκες της εκάστοτε περιοχής και τους κινδύνους που προκύπτουν από αυτές.
Με βάση το πιο πάνω σκεπτικό, κι ως συνέχεια των πολιτικών που προωθεί η ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε νέες τεχνικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τη θωράκιση των έργων υποδομής έναντι της κλιματικής αλλαγής για την περίοδο 2021-2027.
Σκοπός των κατευθυντήριων γραμμών είναι να συμβάλουν στην ενσωμάτωση κλιματικών παραμέτρων στις μελλοντικές επενδύσεις και στην ανάπτυξη έργων υποδομής, από κτίρια και υποδομές δικτύων έως μια σειρά δομημένων συστημάτων και ιδιωτικών επενδύσεων.
Οι τεχνικές κατευθυντήριες γραμμές που εγκρίθηκαν καθορίζουν λοιπόν κοινές αρχές και πρακτικές για τον εντοπισμό, την ταξινόμηση και τη διαχείριση των φυσικών κλιματικών κινδύνων κατά τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη, την εκτέλεση και την παρακολούθηση έργων και προγραμμάτων υποδομής. Η επαλήθευση της θωράκισης έναντι της κλιματικής αλλαγής θεωρείται μάλιστα ουσιαστικό μέρος του σκεπτικού για τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων.
Ταυτόχρονα, για τις υποδομές με διάρκεια ζωής πέραν του 2050, οι κατευθυντήριες γραμμές ορίζουν ότι η λειτουργία, η συντήρηση και ο τελικός παροπλισμός οποιουδήποτε έργου θα πρέπει να πραγματοποιούνται με κλιματικά ουδέτερο τρόπο, ο οποίος μπορεί να περιλαμβάνει παραμέτρους κυκλικής οικονομίας, όπως η ανακύκλωση ή η αναδιάθεση των υλικών.
Η στόχευση του καθορισμού κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με το δομημένο περιβάλλον έχουν ως απώτερο σκοπό να υποστηρίξουν με ακόμα έναν τρόπο την ΕΕ να υλοποιήσει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, να εφαρμόσει τις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού νόμου για το κλίμα και να καταστήσει οικολογικότερες τις δαπάνες της.
Υπενθυμίζουμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει πολύ φιλόδοξους στόχους για το μέλλον σε σχέση με την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όπως είναι η επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Πάνω σε αυτούς τους νέους κανόνες θα στηρίζεται και η συγχρηματοδότηση που προέρχεται από τα διάφορα ταμεία της ΕΕ σε δημόσιες κι ιδιωτικές επενδύσεις, μεταξύ άλλων και τα ταμεία της Πολιτικής Συνοχής, όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ).
Εξάλλου, πλήθος έργων ανά την ΕΕ έχουν συγχρηματοδοτηθεί από την Πολιτική Συνοχής με σκοπό την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας σε κτιριακές εγκαταστάσεις.
