Το πράσινο πιστοποιητικό (greenpass) είναι ένα από τα θέματα που θα συζητηθούν στο έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 24ης και 25ης Μαΐου, με στόχο την έγκαιρη υιοθέτηση και υλοποίησή του, όπως έχει δηλώσει ο πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ, Σαρλ Μισέλ.
Παρά τις διαφωνίες μεταξύ Συμβουλίου και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που εξακολουθούν να υπάρχουν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι θα υπάρξει πολιτική συμφωνία έως το τέλος του μήνα, ώστε το πιστοποιητικό να τεθεί σε λειτουργία τον Ιούνιο.
Μάλιστα, δεν αποκλείονται διμερείς κανονισμοί για το greenpass αν δεν υπάρξει συμφωνία. Η Αυστριακή υπουργός Τουρισμού Ελίζαμπετ Κέστινγκερ υποστήριξε ότι «εάν μέχρι τις 25 Μαΐου δεν υπάρξει συμφωνία σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για το αποκαλούμενο «πράσινο διαβατήριο» — το ψηφιακό πιστοποιητικό εμβολιασμού κατά του κορωνοϊού, ή ανάρρωσης από νόσηση, ή πρόσφατου τεστ — τότε θα προχωρήσουν διμερείς ρυθμίσεις μεταξύ των χωρών διακοπών».
Τι είναι το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό
Το «ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό» θα διευκολύνει την ασφαλή και ελεύθερη κυκλοφορία εντός της ΕΕ στην διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό, που θα αποδεικνύει ότι ο κάτοχός του έχει εμβολιαστεί κατά της νόσου COVID-19, ότι έχει εξεταστεί για COVID-19 με αρνητικό αποτέλεσμα ή ότι έχει αναρρώσει από την COVID-19, θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.
Το σύστημα του ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού περιλαμβάνει τρία διαφορετικά είδη πιστοποιητικών για την COVID-19:
• Πιστοποιητικό εμβολιασμού
• Πιστοποιητικό εξέτασης
• Πιστοποιητικό ανάρρωσης
Τα πιστοποιητικά μπορούν να εκδίδονται και να χρησιμοποιούνται σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ για την διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας. Όλοι οι πολίτες της ΕΕ και τα μέλη των οικογενειών τους, καθώς και υπήκοοι τρίτων χωρών που παραμένουν ή διαμένουν σε κράτη μέλη της ΕΕ θα είναι επιλέξιμοι για την δωρεάν χορήγηση πιστοποιητικού.
Τα πιστοποιητικά θα πρέπει να περιλαμβάνουν μόνο ένα ελάχιστο σύνολο πληροφοριών, απαραίτητων για την επιβεβαίωση και την επαλήθευση της κατάστασης του κατόχου τους, όσον αφορά τον εμβολιασμό, την εξέταση ή την ανάρρωση.
Ο εμβολιασμός δεν θα αποτελεί προϋπόθεση για να μπορεί κάποιος να ταξιδέψει. Όλοι οι πολίτες της ΕΕ, είτε έχουν εμβολιαστεί είτε όχι, έχουν το θεμελιώδες δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας στην ΕΕ. Η ίδια αρχή ισχύει για τα δικαιώματα των υπηκόων τρίτων χωρών που παραμένουν ή διαμένουν σε κράτη μέλη της ΕΕ και οι οποίοι έχουν το δικαίωμα να ταξιδέψουν σε άλλα κράτη μέλη. Το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό θα διευκολύνει την άσκηση αυτού του δικαιώματος, μεταξύ άλλων, μέσω πιστοποιητικού εξέτασης και πιστοποιητικού ανάρρωσης.
Με ποιον τρόπο θα διευκολυνθεί η ασφαλής ελεύθερη κυκλοφορία
Το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό μπορεί να χρησιμεύει ως αποδεικτικό εμβολιασμού, εξέτασης και ανάρρωσης, ως λόγος εξαίρεσης από τους περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία που επιβάλλονται από κράτος μέλος για λόγους δημόσιας υγείας, όπως η απαίτηση διαγνωστικής δοκιμασίας ή καραντίνας.
Αν ένα κράτος μέλος αποδέχεται το αποδεικτικό εμβολιασμού ως λόγο εξαίρεσης από τους περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία, θα οφείλει να αποδέχεται το αποδεικτικό εμβολιασμού που έχει εκδοθεί από άλλο κράτος μέλος σε σχέση με εμβόλια που έχουν λάβει άδεια κυκλοφορίας στην ΕΕ.
Τα κράτη μέλη θα έχουν την δυνατότητα να το επεκτείνουν αυτό σε ταξιδιώτες που εμβολιάζονται με άλλα εμβόλια.
Κάθε κάτοχος ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού, όταν ταξιδεύει, θα έχει τα ίδια δικαιώματα με τους πολίτες του κράτους μέλους το οποίο επισκέπτεται, οι οποίοι έχουν εμβολιαστεί, υποβληθεί σε διαγνωστική δοκιμασία ή αναρρώσει.
Αν κάποιο κράτος μέλος εξακολουθεί να απαιτεί από τους κατόχους ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού να υποβληθούν σε καραντίνα ή σε διαγνωστική δοκιμασία, πρέπει να ενημερώνει την Επιτροπή και όλα τα υπόλοιπα κράτη μέλη και να αιτιολογεί τα μέτρα αυτά.
Με ποιον τρόπο διασφαλίζεται ότι τα άτομα που δεν έχουν εμβολιαστεί δεν υφίστανται διακρίσεις, όταν ασκούν το δικαίωμά τους για ελεύθερη κυκλοφορία
Για να διασφαλιστεί ο σεβασμός του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας στην ΕΕ και η απουσία διακρίσεων εις βάρος ατόμων που δεν έχουν εμβολιαστεί, η Επιτροπή προτείνει την δημιουργία όχι μόνο διαλειτουργικού πιστοποιητικού εμβολιασμού αλλά και πιστοποιητικών εξέτασης για την COVID-19 καθώς και πιστοποιητικών ανάρρωσης από την COVID-19. Με τον τρόπο αυτό, θα μπορούν να επωφεληθούν από την έκδοση ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα, όταν ταξιδεύουν.
Η πρόταση είναι σαφής ως προς το ότι το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό θα πρέπει να διευκολύνει την ελεύθερη κυκλοφορία στο εσωτερικό της ΕΕ. Δεν θα αποτελεί προϋπόθεση για την ελεύθερη κυκλοφορία. Όσοι δεν έχουν εμβολιαστεί πρέπει να μπορούν να εξακολουθήσουν να ασκούν τα δικαιώματά τους για ελεύθερη κυκλοφορία, ενδεχομένως με την επιφύλαξη περιορισμών όπως η πραγματοποίηση εξέτασης ή η καραντίνα/αυτοαπομόνωση.
Το ίδιο ισχύει για τα δικαιώματα των υπηκόων τρίτων χωρών που παραμένουν ή διαμένουν σε κράτη μέλη και οι οποίοι έχουν το δικαίωμα να ταξιδέψουν σε άλλα κράτη μέλη.
Το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό αποσκοπεί στην διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας εντός της ΕΕ και στην χαλάρωση των υφιστάμενων περιορισμών, όχι στον περιορισμό των δικαιωμάτων για ελεύθερη κυκλοφορία και του δικαιώματος να ταξιδεύει κάποιος.
Η επαλήθευση των πιστοποιητικών δεν μπορεί καθαυτή να δικαιολογήσει την προσωρινή επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, ενώ οι έλεγχοι αυτοί δεν είναι απαραίτητοι για την εφαρμογή του ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού από τα κράτη μέλη.
Όπως κατέδειξε η εμπειρία των πρώτων μηνών της πανδημίας, η ασυντόνιστη και βεβιασμένη επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα δεν σταματάει τον ιό, αλλά προκαλεί διαταραχή της κοινωνίας και της οικονομίας, την οποία έχουμε καθήκον να αποτρέψουμε στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό. Οι έλεγχοι αυτοί πρέπει να παραμείνουν μέτρο έσχατης ανάγκης, σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ.
Ποιες πληροφορίες θα περιλαμβάνει το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό
Το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό θα περιέχει τις απαραίτητες βασικές πληροφορίες, όπως ονοματεπώνυμο, ημερομηνία γέννησης, κράτος μέλος έκδοσης και έναν μοναδικό αναγνωριστικό κωδικό. Επιπλέον:
Για το πιστοποιητικό εμβολιασμού: χορηγηθέν εμβόλιο και παρασκευαστή του εμβολίου, αριθμό δόσεων, ημερομηνία εμβολιασμού·
Για το πιστοποιητικό εξέτασης: είδος δοκιμασίας, ημερομηνία και ώρα της δοκιμασίας, κέντρο εξέτασης και αποτέλεσμα·
Για το πιστοποιητικό ανάρρωσης: ημερομηνία θετικού αποτελέσματος δοκιμασίας, εκδότης του πιστοποιητικού, ημερομηνία έκδοσης, ημερομηνία λήξης ισχύος.
Τι μορφή θα έχει το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό
Τα πιστοποιητικά θα εκδίδονται σε ψηφιακή μορφή, ώστε να είναι δυνατή η εμφάνισή τους σε έξυπνο τηλέφωνο ή η εκτύπωσή τους, ανάλογα με την προτίμηση του κατόχου τους. Τα πιστοποιητικά θα περιέχουν διαλειτουργικό μηχαναγνώσιμο κωδικό QR που θα περιέχει τα απαραίτητα βασικά δεδομένα, καθώς και ψηφιακή υπογραφή. Ο κωδικός QR χρησιμοποιείται για την ασφαλή επαλήθευση της γνησιότητας, της εγκυρότητας και την ακεραιότητας του πιστοποιητικού. Για την καλύτερη διασυνοριακή αποδοχή, οι πληροφορίες στο πιστοποιητικό θα πρέπει να αναγράφονται στην γλώσσα ή στις γλώσσες του κράτους μέλους έκδοσης και στα αγγλικά.
Με ποιον τρόπο λειτουργεί το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό σε όλη την ΕΕ
Το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό περιέχει κωδικό QR με ψηφιακή υπογραφή για την προστασία του από πλαστογράφηση. Όταν γίνεται έλεγχος στο πιστοποιητικό, σαρώνεται ο κωδικός QR και γίνεται η επαλήθευση της υπογραφής.
Όλοι οι φορείς έκδοσης (π.χ. νοσοκομεία, κέντρα εξέτασης, υγειονομικές αρχές) διαθέτουν το δικό τους κλειδί ψηφιακής υπογραφής. Όλα αυτά αποθηκεύονται σε ασφαλή βάση δεδομένων στην κάθε χώρα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δημιουργήσει πύλη. Μέσω της πύλης αυτής, όλες οι υπογραφές των πιστοποιητικών θα μπορούν να επαληθευτούν σε όλη την ΕΕ. Τα προσωπικά δεδομένα του κατόχου του πιστοποιητικού δεν περνούν μέσω της πύλης, αφού αυτό δεν αναγκαίο για την επαλήθευση της ψηφιακής υπογραφής.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προσφέρει επίσης λύσεις αναφοράς ανοικτού κώδικα, με σκοπό να υποστηρίξει τα κράτη μέλη στην ανάπτυξη λογισμικού το οποίο θα μπορούν να χρησιμοποιούν οι αρχές για την σάρωση και τον έλεγχο των κωδικών QR.
Ποια εμβόλια θα γίνονται αποδεκτά;
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εκδίδουν πιστοποιητικά εμβολιασμού ανεξαρτήτως του τύπου του εμβολίου κατά της νόσου COVID-19.
Όταν τα κράτη μέλη αποδέχονται αποδεικτικά εμβολιασμού ως λόγο εξαίρεσης από τους περιορισμούς στην ελεύθερη κυκλοφορία που έχουν επιβληθεί για λόγους δημόσιας υγείας, όπως η υποβολή σε διαγνωστική δοκιμασία ή η καραντίνα θα πρέπει να υποχρεούνται να αποδέχονται, υπό τους ίδιους όρους, τα πιστοποιητικά εμβολιασμού που έχουν εκδοθεί βάσει του συστήματος ψηφιακών πράσινων πιστοποιητικών. Ωστόσο, η υποχρέωση αυτή θα περιορίζεται στα εμβόλια που έχουν λάβει άδεια κυκλοφορίας σε ολόκληρη την ΕΕ. Τα κράτη μέλη έχουν την δυνατότητα να αποδέχονται πιστοποιητικά εμβολιασμού που εκδίδονται και για άλλα εμβόλια.
Ποιες τεστ COVID-19 θα είναι αποδεκτά
Για να εξασφαλιστεί η αξιοπιστία των αποτελεσμάτων των δοκιμασιών, επιλέξιμα για την έκδοση πιστοποιητικού εξέτασης βάσει του προτεινόμενου κανονισμού θα πρέπει να είναι μόνο τα αποτελέσματα των λεγόμενων δοκιμασιών ΝΑΑΤ (πρόκειται για τις δοκιμασίες ενίσχυσης νουκλεϊκών οξέων που συμπεριλαμβάνουν τις δοκιμασίες RT-PCR) και των ταχέων δοκιμασιών αντιγόνων, που περιλαμβάνονται στον κατάλογο που καταρτίστηκε βάσει της σύστασης 2021/C 24/01 του Συμβουλίου.
Προβλέπεται ελάχιστη διάρκεια ισχύος των πιστοποιητικών;
Η διάρκεια ισχύος των πιστοποιητικών εξαρτάται από επιστημονικά δεδομένα και θα καθορίζεται από τους αρμόδιους για την επαλήθευση, σύμφωνα με τους εθνικούς τους κανόνες. Όταν ανακύπτουν νέα επιστημονικά δεδομένα, οι περίοδοι ισχύος των πιστοποιητικών για την εξαίρεση από τις ισχύουσες απαιτήσεις δημόσιας υγείας θα μπορούν να προσαρμοστούν.
Ο προτεινόμενος κανονισμός διασφαλίζει ότι τα πιστοποιητικά που εκδίδονται από άλλα κράτη μέλη γίνονται δεκτά σύμφωνα με τους ίδιους κανόνες που ισχύουν για τα πιστοποιητικά που εκδίδονται σε εθνικό επίπεδο. Ο κανονισμός θεσπίζει επίσης ορισμένες βασικές αρχές, για παράδειγμα, τον καθορισμό της μέγιστης διάρκειας ισχύος του πιστοποιητικού ανάρρωσης σε 180 ημέρες.
Οι αρχές αυτές θα μπορούσαν να προσαρμόζονται από την Επιτροπή μέσω κατ’ εξουσιοδότησιν πράξεων, ώστε να ευθυγραμμίζονται με τα νέα επιστημονικά δεδομένα, μόλις αυτά καθίστανται διαθέσιμα.
Για πόσο χρονικό διάστημα θα εφαρμόζεται το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό
Τα πιστοποιητικά συνδέονται με την πανδημία COVID-19. Το σύστημα ψηφιακών πράσινων πιστοποιητικών θα ανασταλεί μόλις ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κηρύξει το τέλος της διεθνούς κατάστασης έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας εξαιτίας της COVID-19. Ομοίως, αν ο ΠΟΥ κηρύξει εκ νέου διεθνή κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της δημόσιας υγείας εξαιτίας της COVID-19, παραλλαγής της ή παρόμοιας λοιμώδους νόσου, το σύστημα θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί και πάλι.
Ποιο θα είναι το κόστος των ψηφιακών πράσινων πιστοποιητικών
Τα πιστοποιητικά θα εκδίδονται δωρεάν.
Τα κράτη μέλη πρέπει να επωμιστούν το κόστος για την δημιουργία υποδομής σε εθνικό επίπεδο. Η Επιτροπή θα παράσχει χρηματοδότηση για την στήριξη των κρατών μελών στην δημιουργία της αναγκαίας υποδομής, αν χρειαστεί.
Η Επιτροπή θα χρηματοδοτήσει την δημιουργία της πύλης σε επίπεδο ΕΕ και θα υποστηρίξει τα κράτη μέλη για την ανάπτυξη λογισμικού που θα χρησιμοποιείται από τους αρμόδιους για την επαλήθευση που θα σαρώνει τον κωδικό QR.
Πώς θα γίνεται η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα;
Επειδή τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που περιλαμβάνονται στα πιστοποιητικά περιέχουν ευαίσθητα ιατρικά δεδομένα, θα εξασφαλίζεται πολύ υψηλό επίπεδο προστασίας των δεδομένων.
Τα πιστοποιητικά θα περιλαμβάνουν μόνο ένα περιορισμένο σύνολο πληροφοριών που είναι απαραίτητες. Οι πληροφορίες αυτές δεν μπορούν να διατηρούνται από τις χώρες επίσκεψης. Για σκοπούς επαλήθευσης, ελέγχεται μόνο η εγκυρότητα και η γνησιότητα του πιστοποιητικού με επαλήθευση του εκδότη και της υπογραφής του. Όλα τα δεδομένα σχετικά με την υγεία παραμένουν στην αρμοδιότητα του κράτους μέλους που εξέδωσε το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό.
Το σύστημα του ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού δεν θα απαιτεί την δημιουργία και συντήρηση βάσης δεδομένων των πιστοποιητικών υγείας σε επίπεδο ΕΕ.
