Οι κυπριακές πατάτες κέρδισαν τους ευρωπαίους καταναλωτές

Περισσότερες από 50 διαφορετικές ποικιλίες πατάτας, οι οποίες εξάγονται σε 26 χώρες (ευρωπαϊκές και Τρίτες Χώρες), καλλιεργούνται σήμερα στο νησί, με την κάθε μία από αυτές να έχει τα δικά της χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν τη χρήση της.

Αν και οι πλείστοι καταναλωτές στο νησί γνωρίζουν την ποικιλία Spunta ως επιτραπέζια πατάτα γενικής χρήσης, καθώς και 2-3 ποικιλίες πατάτας που χρησιμοποιούνται κυρίως για την τοπική μεταποιητική βιομηχανία παραγωγής τσιπς, καλλιεργούνται και πολλές άλλες ποικιλίες που η κάθε μία μαγειρεύεται και ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της

Και ενώ στην Κύπρο περιοριζόμαστε, συνήθως, στις πολύ λίγες ποικιλίες που γνωρίζουμε, στις αγορές του εξωτερικού δεν συμβαίνει κάτι ανάλογο καθότι οι καταναλωτές αλλά και οι φορείς του λιανικού εμπορίου είναι περισσότερο ενημερωμένοι αναφορικά με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των διάφορων ποικιλιών πατάτας και προμηθεύονται και προμηθεύουν τις καταλληλότερες ποικιλίες για χρήση στις διάφορες μαγειρικές συνταγές. Επιπλέον, αναγνωρίζουν και επιλέγουν την κυπριακή πατάτα για την ιδιαίτερή της γεύση, την εμφάνιση καθώς και την πρωιμότητά της.

Το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, γνωρίζοντας τη δυναμική που έχει η κυπριακή πατάτα στο εξωτερικό, αφού θεωρείται το σημαντικότερο εξαγωγικό προϊόν της κυπριακής γεωργικής παραγωγής, ακολουθούμενο από τα εσπεριδοειδή, τα φυλλώδη λαχανικά και τα φρέσκα αρωματικά φυτά, καθώς επίσης και την ανάγκη προστασίας της από τα περιστατικά «βαπτίσματος», επαναλαμβάνει ότι επιβάλλεται να κατοχυρωθεί ως Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π.) στον κατάλογο των Γεωγραφικών Ενδείξεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Και προς αυτή την κατεύθυνση καταβάλλονται προσπάθειες σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους.

Οι τύποι της πατάτας

Σύμφωνα με τον λειτουργό Γεωργίας Ά στο Τμήμα Γεωργίας, Ευθύμιο Οδυσσέως, τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των πατατών είναι αυτά τα οποία διαφοροποιούν τις ποικιλίες πατάτας και τις κατατάσσουν στους 4 βασικούς τύπους χρήσης και μαγειρέματος. Τα σημαντικότερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τις ποικιλίες πατάτας είναι η περιεκτικότητα σε υγρασία και άμυλο, καθώς και το συνολικό ποσοστό τους σε ξηρά ουσία. Όσο λιγότερο άμυλο έχουν οι κόνδυλοι των πατατών αυτό το χαρακτηριστικό τις κάνει πιο συνεκτικές και το σχήμα τους δεν αλλοιώνεται στο ψήσιμο. Αντίθετα, όσο αυξάνεται η περιεκτικότητα σε άμυλο, οι πατάτες είναι πιο στεγνές και το λιώσιμό τους διευκολύνεται περισσότερο κατά το ψήσιμο, ενώ παράλληλα διευκολύνεται και η απορρόφηση των πρόσθετων υγρών, όπως οι διάφορες σάλτσες.

Τύπος A – ποικιλίες Annabelle, Allians και Charlotte: Περιλαμβάνονται όλες οι ποικιλίες με χαμηλή περιεκτικότητα σε άμυλο και ξηρά ουσία και υψηλή περιεκτικότητα σε υγρασία. Οι ποικιλίες του τύπου Α έχουν συνεκτική σάρκα, λεπτή επιδερμίδα, δεν λιώνουν στο ψήσιμο και έχουν κρεμώδη υφή στο μαγείρεμα. Μπορεί να χρησιμοποιηθούν σε πατατοσαλάτες, βραστές και σε σούπες.
Τύπος B – ποικιλίες Spunta, Liseta, Mondial, Asterix και Marfona: Περιλαμβάνει ποικιλίες με υψηλότερο ποσοστό αμύλου και ξηράς ουσίας από τον τύπο Α και χαμηλότερο ποσοστό υγρασίας. Έχουν σχετικά συνεκτική σάρκα και διαλύονται ελαφρώς κατά το μαγείρεμα. Οι πατάτες του τύπου Β θεωρούνται επιτραπέζιες γενικής χρήσης και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο τηγάνι, στην κατσαρόλα, στον φούρνο ή ως πουρές.

Τύπος C – ποικιλίες Lady Rosetta και Hermes: Περιλαμβάνει ποικιλίες με υψηλό ποσοστό αμύλου και ξηράς ουσίας και χαμηλότερο ποσοστό υγρασίας που τις κάνει πιο ξηρές. Οι ποικιλίες του τύπου αυτού δεν διακινούνται στη λιανική αγορά αλλά χρησιμοποιούνται από τη μεταποιητική βιομηχανία για την παρασκευή των τσιπς σε σακουλάκια.

Τύπος D: Περιλαμβάνει ποικιλίες με πολύ υψηλό ποσοστό αμύλου και ξηράς ουσίας και χρησιμοποιούνται αποκλειστικά στις βιομηχανίες παραγωγής αμύλου. Τέτοιες ποικιλίες δεν καλλιεργούνται στην Κύπρο.
Βέβαια υπάρχουν και ποικιλίες που συνδυάζουν χαρακτηριστικά από τους τύπους Α, Β και C και κατατάσσονται στους τύπους Α – Β, όπως η Nicola και η Vivaldi, και B – C όπως η Diamant και η Sante.

Αναγκαία η «διαφήμιση»

Όπως σημειώνει κ. Οδυσσέως, στην Κύπρο η ποικιλία Spunta και η ποικιλία Annabelle αποτελούν το 65% της συνολικής διακινούμενης ποσότητας πατατόσπορου για την φύτευση πατατοφυτειών της ανοιξιάτικης εσοδείας, ενώ οι ποικιλίες Nicola, Allians και Vivaldi αφορούν ποσοστό 11% περίπου της υπό αναφορά διακινούμενης ποσότητας. «Άλλες ποικιλίες που καλλιεργούνται σε μικρότερες ποσότητες είναι οι Marfona, Charlotte, Liseta και Cara, ενώ οι υπόλοιπες καλλιεργούνται σε ακόμα μικρότερες ποσότητες.

Σε ότι αφορά τις πατατοφυτείες χειμερινής εσοδείας καλλιεργείται κυρίως η ποικιλία Spunta. Επεσήμανε, ακόμα, πως η βελτίωση της ποιότητας των γεωργικών προϊόντων γενικά είναι μια διαρκής διεργασία που έχει σκοπό την αύξηση της ανταγωνιστικότητάς τους στις αγορές.

«Η κυπριακή πατάτα αναγνωρίζεται για την ιδιαίτερή της γεύση, την εμφάνιση καθώς και την πρωιμότητά της. Τα τελευταία χρόνια σχεδόν το σύνολο των πατατοπαραγωγών στην Κύπρο έχει διαπιστευτεί με συστήματα ολοκληρωμένης διαχείρισης της παραγωγής, με έμφαση στην ασφάλεια των τροφίμων και την προστασία του περιβάλλοντος, λόγω των απαιτήσεων των αλυσίδων εφοδιασμού και των καταναλωτών στις ευρωπαϊκές κυρίως αγορές», αναφέρει και επισημαίνει πως υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης που αφορούν τη σταθεροποίηση της ποιότητας, την προβολή, την τυποποίηση και κυρίως τη συσκευασία, ένα σημείο στο οποίο θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία με έμφαση στις επώνυμες μικρές συσκευασίες καταναλωτή.

«Πιστεύω ότι ήρθε ο καιρός που η αξιοποίηση της εγχώριας αγοράς πατατών θα πρέπει να απασχολήσει ιδιαίτερα τους παραγωγούς αλλά και τους φορείς εμπορίας. Έχουν ήδη γίνει κάποια μικρά βήματα αλλά η προσπάθεια πρέπει να ενταθεί. Πρώτιστα θα πρέπει να προηγηθεί η δραστηριοποίηση των παραγωγών και των φορέων εμπορίας στην προβολή και την προώθηση περισσότερων ποικιλιών στην κυπριακή αγορά, έτσι ώστε να διατίθενται ποικιλίες όλων των διαθέσιμων τύπων επιτραπέζιων πατατών.

Ταυτόχρονα θα πρέπει να γίνει συλλογική ή και εξατομικευμένη ενημέρωση των καταναλωτών για τους τύπους μαγειρέματος στις συσκευασίες που διατίθενται στην αγορά.

Ανάλογες ενέργειες θα πρέπει να γίνουν και όσον αφορά τις ξενοδοχειακές μονάδες και τους χώρους εστίασης. Το Τμήμα Γεωργίας μέσω των ενημερωτικών και εκπαιδευτικών του δραστηριοτήτων μπορεί να συμβάλει προς την κατεύθυνση αυτή», επισημαίνει.

Η σημαντικότερη λαχανοκομική καλλιέργεια

Η πατατοκαλλιέργεια στην Κύπρο ξεπερνά τα 50 χιλιάδες δεκάρια, ενώ η παραγωγή υπολογίζεται σε πέραν των 120 χιλιάδων τόνων ετησίως. Το σημαντικότερο ποσοστό της παραγωγής αυτής, όπως αναφέρει ο κ. Οδυσσέως, διακινείται σε κράτη μέλη της Ε.Ε. και μικρότερες ποσότητες χρησιμοποιούνται για την κάλυψη της εγχώριας ζήτησης σε νωπό προϊόν, της ζήτησης της ντόπιας μεταποιητικής βιομηχανίας, καθώς και για εξαγωγή σε Τρίτες Χώρες.

Συγκεκριμένα εξάγονται σε χώρες όπως η Ελλάδα, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, η Ιρλανδία, η Ολλανδία, η Ισπανία, το Κουβέιτ, το Ντουμπάι, η Ελβετία και πολλές άλλες.