“Kυκλάμινο το κυπριακό” το φυτό του Δεκέμβρη

Η φύση έβαλε τα γιορτινά της ενόψει των Χριστουγέννων, αφού ένα από τα ωραιότερα αγριολούλουδα του νησιού βρίσκεται σε πλήρη άνθιση τον Δεκέμβριο. Το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος προτείνει γνωριμία με «το κυκλάμινο το κυπριακό», το ελκυστικό φυτό με τα λευκά ή ανοιχτορόδινα πέταλα, που ταιριάζει με την γιορτινή ατμόσφαιρα του μήνα και πλημμυρίζει αυτή την περίοδο την κυπριακή φύση, ομορφαίνοντας ακόμα περισσότερο το κυπριακό τοπίο.

Το κυπριακό κυκλάμινο (Cyclamen cyprium), εντοπίστηκε για πρώτη φορά από τον Αυστριακό βοτανικό Karl Georg Theodor Kotschy το 1862, ο οποίος και το περιέγραψε. Κατά το 6ο Βοτανικό Επιστημονικό Συνέδριο, τον Απρίλιο του 1996, το κυπριακό κυκλάμινο ανακηρύχθηκε ως εθνικό φυτό της Κύπρου. Ως εθνικό φυτό της Κύπρου καθορίστηκε και από το Υπουργικό Συμβούλιο, τον Φεβρουάριο του 2006.

Το όνομα του γένους Cyclamen, φαίνεται να έχει σχέση με την ελληνική λέξη «κύκλος» και πιθανόν να αναφέρεται στην κυκλική, κονδυλωτή του ρίζα. Το επίθετο cyprium δόθηκε στο είδος λόγω ενδημισμού. Το γένος Cyclamen περιλαμβάνει 23 γνωστά είδη, με εξάπλωση στη μεσογειακή περιοχή και ανατολικά μέχρι τον Καύκασο και το Ιράν. Περιλαμβάνει κοσμητικά φυτά και κάποια με εύοσμα άνθη. Στην Κύπρο αντιπροσωπεύεται από τρία ιθαγενή είδη, από τα οποία, το Cyclamen cyprium είναι ενδημικό.

Εξάπλωση και Περιγραφή

Το «κυκλάμινο το κυπριακό» απαντά στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού, από τον Ακάμα και την ευρύτερη οροσειρά του Τροόδους έως και τον Πενταδάκτυλο, σε υψόμετρο από 50 μέχρι 1100 μέτρα. Ευδοκιμεί σε δροσερές και σκιερές θέσεις, σε γκρεμούς, σε απότομες πλαγιές και σε όχθες ποταμών, συνήθως κάτω από θάμνους ή δέντρα. Το κυπριακό κυκλάμινο είναι πολυετής, κονδυλώδης πόα ύψους 7-15 εκ. Τα φύλλα του είναι αδιαίρετα,καρδιόσχημα, μάλλον σαρκώδη, με μακρύ μίσχο και οδοντωτές παρυφές. Χαρακτηριστικό των φύλλων είναι το βαθύ πορφυρό χρώμα τής κάτω επιφάνειάς τους. Τα άνθη του είναι εύοσμα, μονήρη, με μακρύ μίσχο και πέντε λευκά ή ανοικτορόδινα πέταλα, που στη βάση φέρουν χαρακτηριστική ακανόνιστη ζώνη σε σχήμα «Μ» βαθυκόκκινου χρώματος. Ανθίζει από Σεπτέμβριο μέχρι Ιανουάριο, συνήθως πριν από την έκπτυξη των φύλλων. Αμέσως μετά την άνθηση, οι μίσχοι των ανθέων, περιελίσσονται σπειροειδώς, από την κορυφή προς τη βάση, και στην κορυφή τους σχηματίζονται σφαιρικές κάψες (καρποί).

Ιδιότητες και χρήσεις

Κατά την αρχαιότητα, η ρίζα του κυκλάμινου χρησιμοποιούνταν για τις πυώδεις φλεγμονές. Στις μέρες μας, με τα φύλλα του κυκλάμινου παρασκευάζονται τα παραδοσιακά κυπριακά κουπέπια. Παρόλο που τα άνθη του είναι εύοσμα, δεν εντοπίστηκαν πληροφορίες ή μαρτυρίες για οποιαδήποτε αξιοποίησή τους.

Καθεστώς Διατήρησης

Όλα τα είδη κυκλάμινου προστατεύονται από τη Σύμβαση για το Διεθνές Εμπόριο Απειλούμενων ειδών (CITES). Μεγάλο μέρος του πληθυσμού του είδους, βρίσκεται σε προστατευόμενες περιοχές του ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000, σε εθνικά δασικά πάρκα ή άλλη κρατική δασική γη με ελεγχόμενες δραστηριότητες. Επίσης, καλλιεργείται σε βοτανικούς κήπους και κέντρα περιβαλλοντικής ενημέρωσης.