Μαρούλα Θεοδοσιάδου: Μια ζωή ταγμένη στη μάνα και στο παιδί

Πάνω από 40 χρόνια διδασκαλικής πορείας, συνδικαλισμού, εθελοντισμού και λογοτεχνικής γραφής. Μια υπέροχη αγκαλιά για εκατοντάδες παιδιά, χαμηλών οικονομικών στρωμάτων, σε χρόνους δύσκολους, ιδιαίτερα στην προσφυγιά. Μια αληθινή ΜΑΝΑ για το Σωματείο και το Νηπιαγωγείο Μάνα, το οποίο υπηρέτησε για δεκαετίες. Μέχρι σήμερα δεν έκοψε τους δεσμούς της. Ενα παράδειγμα ειλικρινούς και μαχήτριας εκπαιδευτικού, που αφιέρωσε τη ζωή της -ψυχή τε και σώματι-  στο παιδί αλλά και την αξιοπρέπεια του εκπαιδευτικού για τη θέση που του αξίζει στην κοινωνία. 

Η Μαρούλα Θεοδοσιάδου, στα 88 της χρόνια πια, αφού έζησε μια ζωή μεστή, κλείνει τα μάτια και ανασύρει από τα ντουλάπια της μνήμης αναμνήσεις από μια πολύ σημαντική πορεία. Από τις χαρές, τις λύπες, από τα μαύρα χρόνια της εισβολής και της προσφυγιάς. Από τις ιστορίες των παιδιών που δίδαξε. Από τους αγώνες στους οποίους πρωτοστάτησε για τον εκπαιδευτικό κλάδο. Μεγαλύτερη πληρωμή της σήμερα, να συναντά στον δρόμο μαθητές της, τα δικά της παιδιά, αφού έτσι τα νιώθει και να μαθαίνει για την προκοπή τους στην κοινωνία.

Δεν παραλείπει βέβαια, ως βετεράνος εκπαιδευτικός, να νουθετεί με αγάπη νέους εκπαιδευτικούς που επιλέγουν να ασχοληθούν με το επάγγελμα. Απλόχερα όποτε χρειαστεί, μοιράζεται γνώσεις, εμπειρίες και εκπαιδευτικό υλικό.

Την επισκέφθηκα στο σπίτι της στον Άγιο Δομέτιο κοντά στη γραμμή αντιπαράταξης, ζητώντας της να μοιραστεί μαζί μου τις μνήμες της απ’ όλη αυτή την πορεία. Κι άπλωσε μπροστά μου ολόκληρο τον κόσμο της με θυμητάρια, αναμνήσεις και εμπειρίες. Κάθε ανάμνηση, κάθε αντικείμενο, κάθε στιγμή και μια ολόκληρη ιστορία…

Από την Πέτρα της Σολιάς, πολύ νωρίς έρχεται στη Λευκωσία λίγο πριν πάει στο Γυμνάσιο. Προερχόμενη από μία οικογένεια, γονείς και αδέλφια, πρότυπα ανθρωπιάς και αλληλεγγύης, δεν θα μπορούσε να ακολουθήσει διαφορετικό δρόμο από αυτόν της προσφοράς. Το 1950- 52, φοίτησε στο Mistresses Τraining College (Διδασκαλικό Κολλέγιο). Συμφοιτήτριες της και Τουρκάλες με τις οποίες συμβίωναν αρμονικά. Με την αποφοίτησή της διορίζεται στο Δημοτικό Αγίου Κασσιανού, δασκάλα Α’ τάξης για 6 χρόνια. Επόμενος σταθμός που έμελλε να γίνει και το λιμάνι της Μαρούλας Θεοδοσιάδου, το Νηπιαγωγείο ΜΑΝΑ

Η ιστορία της «ΜΑΝΑΣ» πάει πίσω γύρω στο1933 οπότε και ιδρύθηκε το ομώνυμο Φιλανθρωπικό Σωματείο Ελληνίδων Κυριών. Στεγαζόταν στον Άγιο Αντώνιο με πολύ μικρό αριθμό παιδιών σταοποία προσέφερε στέγη, διατροφή και ασφάλεια.

Λόγω του πολέμου του 1940 διακόπτει τη λειτουργία του για να ανοίξει ξανά τις πόρτες του το 1948 ως παιδοκομικός σταθμός σε διάφορα οικήματα στην περιοχή Αγίου Κασσιανού, για τα παιδιά απόρων εργαζομένων γυναικών από τις εργατικές πολυκατοικίες της Νεάπολης, της Ομορφίτας και τουΚαϊμακλίου. Προσέφερε στέγη, τροφή, ένδυση και υπόδηση για πέντε σελίνια την εβδομάδα. Αν οι γονείς αδυνατούσαν να πληρώσουν, δεν υπήρχε πρόβλημα. Το 1958 το Σωματείο ΜΑΝΑ εγκαινιάζει το ιδιόκτητο οίκημα δωρεά των Ευεργετών Σπύρου και Ελένης Χριστοδούλου.

Μετά την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1961, με παράκληση του Δ.Σ του Σωματείου ΜΑΝΑ, το Γραφείο Παιδείας ανέλαβε την ολοκλήρωση του έργου των ευεργετών του Σωματείου, προσφέροντας στα παιδιά των εργαζομένων γυναικών, όχι μονάχα στέγη, διατροφή και φροντίδα μα και την κατάλληλη αγωγή και προσχολική εκπαίδευση.

Το Γραφείο Παιδείας αναλαμβάνει την ταχεία επιμόρφωση και τον διορισμο της διευθύντριας και των νηπιαγωγών αλλά και ότι αφορούσε την εκπαιδευτική πτυχή. Ανάμεσά τους από τις πρώτεςεκπαιδευτικούς και η Μαρούλα Θεοδοσιάδου. Το δέ Σωματείο, αναλάμβανε όλα τα έξοδα του εξοπλισμού, συντήρησης, διατροφής, ένδυσης, υπόδυσης κι ακόμα το διορισμό των βοηθών. Στη συνέχεια το Σωματείο ΜΑΝΑ και το Χριστοφίδειο Νηπιαγωγείο θα συνενωθούν και θα αποτελέσουν το πρώτο κρατικό νηπαιγωγείο, τη «ΜΑΝΑ»

Στυλοβάτες της ΜΑΝΑΣ υπήρξαν και ορισμένες κυρίες που εξαιτίας της κοινωνικής τους θέσης είχαν τη δυνατότητα να στηρίξουν τόσο το σωματείο όσο και το νηπιαγωγείο, φέρνοντας επισκέπτες που άφηναν εισφορές. Πρόκειται για την Ελενίτσα Χρυσαφίνη, την Αναστασία Κουμπαρίδου και τηναδελφή της, των οποίων οι καρδιές και οι πόρτες των σπιτιών τους ήταν πάντα ανοιχτές για ναπροσφέρουν.

Το νηπιαγωγείο ΜΑΝΑ ήταν για δεκαετίες πρότυπο αφού δεχόταν όλες τις επισκέψεις επίσημων αντιπροσωπειών, ενώ η Παιδαγωγική Ακαδημία έστελνε εκεί τις φοιτήτριες για να παρακολουθήσουν δειγματικά μαθήματα αλλά και για να κάνουν την εξάσκησή τους.

Η κ. Μαρούλα θα υπηρετήσει από το 1961 μέχρι και το 1990 με εξαίρεση έναν χρόνο που έφυγε με απόσπαση για να διδάξει μαζί με τον μακαριστό Χρίστο Θεοφιλίδη στο υποδειγματικό σχολείο της Παιδαγωγικής Ακαδημίας. Τόσο το Σωματείο όσο και οι ευεργέτες προέβησαν σε διαβήματα προκειμένου να επιστρέψει πίσω στα καθήκοντά της στη ΜΑΝΑ.

Η ΜΑΝΑ των καταυλισμών και της προσφυγιάς

Με το ξέσπασμα της τουρκικής εισβολής τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1974 το νηπιαγωγείο ΜΑΝΑ βρισκόταν σε ακτίνα βολής από τους Αττίλες. Η Μαρούλα Θεοδοσιάδου μαζί με τις συνεργάτιδές της, εγκαταλείπουν το νηπιαγωγείο και φιλοξενούνται προσωρινά στους Αγίους Ομολογητές. Μαζί με την πρόεδρο του Σωματείου τη Γιόλα Σκαλιώτου καλούνται να ιδρύσουν και λειτουργήσουν και τα προσφυγικά νηπιαγωγεία στους προσφυγικούς καταυλισμούς Σταυρού και αργότερα στις Κόκκινες, στην Ψημολόφου, στη Διεθνή Έκθεση και στο Ορφανοτροφείο. Θυμάται πολύ χαρακτηριστικά τη λειτουργία αυτοσχέδιου νηπιαγωγείου το 1975 σε αντίσκηνο στον καταυλισμό Σταυρού.

« Όταν είδαμε το κακό που είχε ξεσπάσει, με πόνο ψυχής όλοι μας για τους πρόσφυγες, δεν μπορούσαμε να μείνουμε άπρα-γοι. Οι πρόσφυγες είχαν χάσει τα σπίτια τους, τα υπάρχοντατους… υπέφεραν…» Με την αμέριστη στήριξη του σωματείου ΜΑΝΑ, τη συμβολή του Γραφείου Παιδείας που τους παραχώ-ρησε την κ. Λήδα Νεοφύτου ως εκπαιδευτικό και τη δωρεά ενός τεράστιου αντίσκηνου από την Υπηρεσία Μερίμνης, η ιδέα έγινε πραγματικότητα. Στήθηκε νηπιαγωγείο εντός του καταυλισμού Σταυρού στα πρότυπα της οργάνωσης ενός «κανονικού» νηπιαγωγείου. Χωρίστηκε σε τρεις διαφορετικούς χώρους. Για την υποδοχή και το πρωινό μάθημα, τις ελεύθερες δραστηριότητες και την τραπεζαρία όπου τα παιδιά έπαιρναν το φαγητό τους.

Στον χώρο όπου γινόταν το μάθημα έβαλαν τη φωτογραφία του Μακαρίου και έφτιαξαν ένα σπιτάκι για να θυμίζει τον πόθο της επιστροφής. Η ίδια εμπνέεται και γράφει τους στίχους:

«Μικρό μου σπιτάκι, σπιτάκι καλό

κι αν σε βρω χαλασμένο

θα σε χτίσω και πάλι,…» τους οποίους τραγουδούσαν τα παιδιά.

Στις ψυχές των παιδιών κυριαρχούσε το μαύρο κι αυτό για ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα αποτυπωνόταν και στα σχέδια τους. Έζησαν βομβαρδισμούς, φωτιά και θάνατο.

Ξεσηκώθηκαν από τα σπίτια τους και άφησαν πίσω ότι αγαπημένο είχαν. Τα περισσότερα παιδιά είχαν φοβίες. Σιγά – σιγά με την αγάπη και τη στήριξη των δασκάλων άρχισαν να νιώθουν καλύτερα. Σιγά- σιγά ξεθάρρευαν και έβγαιναν να παίξουν και να χορέψουν.

Για να παίξουν τα παιδιά είχαν φτιάξει αυτοσχέδιο κουκλόσπιτο και κούνιες από τη μια άκρη του αντίσκηνου μέχρι την άλλη. Πινακίδες για τα σχέδια των παιδιών δεν υπήρχαν και έτσι οι εκπαιδευτικοί κρέμασαν σχοινί μπουγάδας και αναρτούσαν τις ζωγραφιές με μανταλάκια.

Στη μνήμη της Μαρούλας Θεοδοσιάδου παραμένουν ανεξίτηλες οι στιγμές που έζησαν τους δύο χειμώνες που παρέμειναν εκεί. «Φυσούσε ο αέρας μανιασμένος λες και ήθελε να σηκώσει το αντίσκηνο… Έτρεχαν τα παιδιά και κουλουριάζονταν κοντά και μας έλεγαν: “Θα μας πάρουν και τούτο τοσπίτι;” Ήταν αναμνήσεις που δεν ξεχνιούνται» …

Οι δάσκαλοι, όχι μόνο της ΜΑΝΑΣ, έδωσαν τον καλύτερο τους εαυτό στην προσφυγιά. Το απόγευμα στον καταυλισμό συγκέντρωναν τις μητέρες, συνομιλούσαν, έπιναν τον καφέ τους, έφτιαχναν διάφορες κατασκευές και κεντήματα με σμιλί, τα οποία πωλούσαν σε εκδηλώσεις και τα χρήματα δίδονταν πίσω στο νηπιαγωγείο γιανα χρησιμοποιηθούν προς όφελος των παιδιών.

Στον καταυλισμό, ως σωματείο ΜΑΝΑ φρόντισαν και για τη βάφτιση ενός παιδιού, με νονά την ευεργέτιδα Ελένη Χριστοδούλου. Έμαθαν επίσης τα πρώτα γράμματα σε μία αγράμματη μητέρα.

Το νηπιαγωγείο στον καταυλισμό επισκέφθηκαν διάφορες ξένες αντιπροσωπείες ενώ τα παιδιά που φοίτησαν εκεί συμμετείχαν σε διάφορες εκδηλώσεις διαφώτισης στο Λήδρα Πάλας. Έζησαν στον καταυλισμό δυο χρόνια γεμάτα. Και όπως σημειώνει, ο έπαινος για τη δουλειά που έγινε εκεί ανήκει στις δασκάλες που βρέθηκαν κοντά στα παιδιά.

Με ενδιάμεσο σταθμό τη λεωφόρο Μακαρίου όπου ενοικίασαν ένα προσωρινό σπίτι, για δύο χρόνια, για να στεγαστεί το νηπιαγωγείο ΜΑΝΑ, επιστρέφουν πίσω στις εγκαταστάσεις όταν πια είχε καταλαγιάσει το κακό, με την άδεια της πολιτικής άμυνας, για να βρουν το νηπιαγωγείο λεηλατημένο και να ξεκινήσουν ξανά απ’ την αρχή. Αυτή τη φορά οχυρώνοντας το νηπιαγωγείο, με δωρεά του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, αφού βρισκόταν πολύ κοντά στη γραμμή αντιπαράταξης και απέκτησαν σχέσεις με τα φυλάκια που γειτνίαζαν με το νηπιαγωγείο.

Tραγουδώντας την πικρή προσφυγιά…

Μια φιλία που συνδέει τη Μαρούλα Θεοδοσιάδου και τη Μαρία Πυλιώτου από τα φοιτητικά χρόνια της δεύτερης όταν έκανε την εξάσκησή της στον Άγιο Κασσιανό, ήταν και η αφορμή η πρώτη να αναζητήσει τον δρόμο της και στα μονοπάτια της Λογοτεχνίας. Την αγάπη για τη συγγραφή τη διέθετε αφού αρθρογραφούσε σε εφημερίδα με το ψευδώνυμο «Γλαύκη» για κοινωνικά θέματα που αφορούσαν κυρίως τον εκπαιδευτικό κλάδο. Υπήρξε μέλος της Ένωσης Λογοτεχνών και του Συνδέσμου Παιδικού Βιβλίου. Ωστόσο, θα προτιμούσε η επαφή της με την παιδική λογοτεχνία να είχε γίνει αλλιώς αφού η κύρια πηγή έμπνευσης όλων των λογοτεχνών εκείνης της εποχής ήταν τα τραγικά γεγονότα της τουρκικής εισβολής. Άρχισε να γράφει από την εποχή του καταυλισμού Σταυρού με τη συλλογή ποιημάτων «Τραγουδώντας την πικρή προσφυγιά». Αργότερα γράφει το βιβλία «Του καημού και της ελπίδας». Και «Αναφορά στον πατέρα» που πραγματεύεται το ζήτημα των αγνοουμένων.

Έγραψε είκοσι βιβλία και τώρα κατά την περίοδο του εγκλεισμού λόγω κορωνοϊού αφού καθόταν όλη την ημέρα εμπνεύστηκε από τα όσα βιώσαμε όλοι και έγραψε το εικοστό πρώτο βιβλίο της με τίτλο «Οδοιπορικό στη χώρα των νάνων την εποχή της καραντίνας», το οποίο αυτή την περίοδο βρίσκεται στο στάδιο της εικονογράφησης. Ο ορισμός «νάνος» δεν αφορά παιδικές ιστορίες. Μπροστά στην καταστροφή που έφερε ο κορωνοϊός νιώθουμε όλοι νάνοι.

Θα ήθελε να γράψει και για την επανένωση και την επιστροφή αλλά θα… δυσκολευτεί. Εύχεται άλλοι λογοτέχνες να έχουν την ευκαιρία να τη γράψουν.

Mια τεράστια αγκαλιά και πηγή γνώσης… 

Μια εποχή που η γνώμη του δασκάλου μετρούσε και ο δάσκαλος για τα παιδιά ήταν μια τεράστια αγκαλιά και πηγή γνώσης. Δεν ήταν απλησίαστος. Το ίδιο ίσχυε και για τους γονείς, οι οποίοι μοιράζονταν προβλήματα και προβληματισμούς με τους εκπαιδευτικούς. Μια εποχή με εντελώς διαφορετικούς κοινωνικούς όρους.

Ζώντας πολύ μεγάλο μέρος της ζωής της με παιδιά και γονείς, η ίδια θυμάται μια αμφίδρομη σχέση προσφοράς αλλά και αναγνώρισης από την πλευρά των γονέων προς όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας στην οποία κυριαρχούσε η αγάπη, η αδελφοσύνη για την επίτευξη του κοινού στόχου. Στόχου να δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό στα παιδιά. Σήμερα τα εκπαιδευτικά δρώμενα ακολουθούν διαφορετική τροχιά…

Πρωτοστάτης στους αγώνες για την αξιοπρέπεια της γυναίκας εκπαιδευτικού

Άρχισε να ασκεί το επάγγελμα σε μια εποχή που οι δασκάλες, όταν παντρεύονταν, έχαναν τη δουλειά τους. Αργότερα, μετά τον γάμο, το Γραφείο Παιδείας τους απέκοπτε ένα σημαντικό ποσό από τους μισθούς και επιδόματα. Η άδεια μητρότητας ήταν μόνο 15 μέρες και η δασκάλα ήταν υποχρεωμένη να επιστρέψει στην εργασία της.

Αγώνες και για την ισομισθία των εκπαιδευτικών αφού οι άνδρες έπαιρναν υψηλότερο μισθό από τις γυναίκες. Οι δε νηπιαγωγοί ακόμη χαμηλότερο μισθό. Η εμπλοκή με τον συνδικαλισμό ήταν αναγκαιότητα αλλά και μονόδρομος από τον οποίο δεν μπορούσε να λείπει.

Υπηρέτησε και ως στέλεχος της ΠΟΕΔ και του Συνεργατικού Ταμιευτηρίου των Δασκάλων σε μία εποχή που αυτές οι θέσεις ήταν ανδροκρατούμενες.

Οι δραστηριότητες αυτές την κρατούσαν αρκετές ώρες έξω από το σπίτι, όμως ο σύζυγος της και οι δύο της κόρες την αντιμετώπιζαν με κατανόηση γιατί γνώριζαν ότι δεν απουσίαζε για προσωπική αναψυχή. Τους ζήτησε πολλές φορές συγγνώμη γι’ αυτή της την απουσία.

Μια ζωή ταγμένη στην προσφορά, δεν θα μπορούσε να ήταν διαφορετική μετά την αφυπηρέτηση από τη μάχιμη εκπαίδευση. Παρούσα σε δράσεις διαφόρων εθελοντικών οργανισμών, προσφέρει γνώσεις και δεξιότητες. Μαζί με το Επαρχιακό Συμβούλιο Ευημερίας Λευκωσίας και τα τοπικά συμβούλια οργάνωσε μεταξύ άλλων μαθήματα σε βρεφοκόμους και παιδοκόμους. Παράλληλα, δίδαξε και σε Κολλέγιο νέες νηπιαγωγούς και αναμείχθηκε ενεργά με τα κοινά.

Ο ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

Τους δεσμούς με το Σωματείο ΜΑΝΑ δεν τους απέκοψε ποτέ αφού συμμετέχει όποτε μπορεί στις εκδηλώσεις και τις δράσεις ενώ πολύ συχνά τηλεφωνά για να ενημερωθεί για τα νέα των εκπαιδευτικών και των παιδιών και με ευχαρίστηση να προσφέρει συμβουλές όταν της ζητηθεί.

Κι επειδή η ζωή κάνει κύκλους για να επιστρέψει πίσω στο σημείο αναφοράς, η Μαρούλα Θεοδοσιάδου με μια ομάδα φίλων της, επέστρεψε προσφάτως στα θρανία για να μάθει την χρήση υπολογιστή και… έξυπνου τηλεφώνου!

Κλείνοντας την κουβέντα μας, κράτησα πως έζησε μια ζωή πολύ γεμάτη με αναμνήσεις και εμπειρίες. Ακολούθησε μια πορεία μεταξύ εκπαίδευσης, προσφοράς και αγώνα για το δίκιο. Αν την ξαναζούσε ενδεχομένως να διέγραφε την ίδια πορεία. Ενδεχομένως να ήταν και σεφ διότι συνέχεια  όλο και κάτι φτιάχνει στην κουζίνα της. Νιώθει ιδιαίτερα ευτυχής με τις δύο της κόρες, τα εγγόνια και τα δισέγγονα που αξιώθηκε να έχει, κι αυτό που τονίζει πάντα σε όλους είναι πως η ζωή γεμάτη πλούτο, ζει όποιος τον έχει στην ψυχή….

Πηγή: philenews