Υφ. Έρευνας: Σαλαμοποίηση δημοσίων συμβάσεων, project manager για επιτάχυνση έργων στο δημόσιο

Τμηματική προκήρυξη προσφορών και την αξιοποίηση διαπιστευμένων διευθυντών έργου, είναι μεταξύ άλλων οι κινήσεις με τις οποίες σκοπεύει ο Υφυπουργός Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των μακρόχρονων διαδικασιών υλοποίησης έργων στο δημόσιο.

«Ο μέσος όρος από την ώρα που προκηρύσσεις ένα διαγωνισμό, μέχρι να υπογραφεί μια σύμβαση είναι οκτώ χρόνια. Υπάρχουν τραγικά παραδείγματα», ανέφερε ο Κυριάκος Κόκκινος, μιλώντας ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου, η οποία συζήτησε τον διαχειριστικό έλεγχο της Ελεγκτικής Υπηρεσίας σχετικά με τις διαδικασίες σύναψης και διαχείρισης συμβάσεων πληροφορικής.

Η έκθεση αναδεικνύει τα προβλήματα του Τμήματος Υπηρεσιών Πληροφορικής (ΤΥΠ), το οποίο, όπως είναι γνωστό, ενσωματώθηκε στο Υφυπουργείο Έρευνας, με τη Διευθύντρια Τεχνικού Ελέγχου Στάλω Τάντα Αριστείδου να υποδεικνύει ότι από τις 39 συμβάσεις για τις οποίες δόθηκαν ολοκληρωμένα στοιχεία, προκύπτει ότι από τα κατά μέσο τέσσερα χρόνια διάρκειας των δημοσίων συμβάσεων, γινόταν επέκταση στα 14 χρόνια, με τη συνολική των συμβάσεων να εκτοξεύεται από τα €60 εκατ στα €174 εκατ.

Όπως είπε, 78% των συμβάσεων ανατίθεται στον ίδιο ανάδοχο, ενώ το 94% της αξίας των συμβάσεων πάει στον ίδιο ανάδοχο. Η κ. Αριστείδου απέδωσε το πρόβλημα στο ότι οι αναθέτουσες αρχές δεν καταγράφουν επακριβώς τι θέλουν πριν την προκήρυξη των διαγωνισμών, ενώ δεν καθορίζουν από την αρχή μεγαλύτερη διάρκεια πχ τα δέκα χρόνια και αναγκάζονται στη συνέχεια να τροποποιούν τις συμβάσεις.

Για το ΤΥΠ, η κ. Αριστείδου παρατήρησε πως δεν υπήρχε στρατηγική, δεν υπήρχε πρόγραμμα, προσθέτοντας ότι η υλοποίηση των έργων ήταν αποσπασματική.

Ο Γενικός Ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης τόνισε πως αισθάνεται ότι ότι ο διορισμός του Υφυπουργού «φέρνει άλλο αέρα και ελπίζουμε να επιβεβαιωθούν οι ενδείξεις μας ότι η κατάσταση που ίσχυε μέχρι τώρα τελειώνει ανεπιστρεπτί».

Παρατήρησε πως το να αναθέτει κανείς απευθείας έξω από το κλασσικά θεσμοθετημένο πλαίσιο (όπως προκήρυξη διαγωνισμού, διασφάλιση επαρκούς συμμετοχής) «είναι υψηλότατου κινδύνου για θέματα διαφθοράς».

Απαντώντας, ο κ. Κόκκινος είπε πως συμφωνεί με τα πλείστα ευρήματα της έκθεσης, τονίζοντας πως το ΤΥΠ δεν έχει στρατηγική και σχεδιασμό που αποτελεί μια αδυναμία.

«Επιβάλλεται ο εκσυγχρονισμός του ΤΥΠ άμεσα και είναι πάρα πολύ δύσκολος και θέλω την κατανόηση και του Γενικού Ελεγκτή και της Βουλής, ακόμη και του ιδίου προσωπικού του Τμήματος. Το τμήμα δεν έχει εξειδικεύσεις είναι όλοι για όλα», είπε, λέγοντας ότι το τμήμα προσφορών έχει τρία άτομα, ενώ απουσιάζουν οι επιτελικοί ρόλοι.

Όπως είπε, λείπει γενικά από τη δημόσια υπηρεσία ο διαπιστευμένος διευθυντής έργου (project manager). Δίνουμε μια σύμβαση 10, 20 ή €30 εκατ και τι κάνουμε; Εχουμε τον ανάδοχο του έργου που έχει δομή και λέμε σε ένα άτομο που είναι καλό παιδί ότι του αναθέτουμε τη διεύθυνση του έργου. Τι σημαίνει αυτό; Για να διευθύνω ένα έργο πρέπει να είμαι αδειούχος, όπως ένας οδηγός αυτοκινήτου που θέλει άδεια».

Επίσης, τάχθηκε υπέρ της σαλαμοποίησης των μεγάλων έργων σε μικρότερα έργα, έτσι ώστε να προχωρούν ταχύτερα.

«Αυτή τη στιγμή υπάρχουν €350 εκατ. σε διαδικασία προκήρυξης ή υπό αξιολόγηση ή σε διαδικασία υλοποίησης. Πρέπει να τα σαλαμοποιήσουμε σε πιο μικρά βήματα για να τα υλοποιήσουμε», είπε.

Αναφορικά με τις επεκτάσεις δημοσίων συμβάσεων, ο κ. Κόκκινος συμφώνησε ότι πρέπει η διάρκεια να αυξηθεί για να μην υπάρχουν αναθεωρήσεις, αλλά πρόσθεσε ότι είναι αναμενόμενο να πηγαίνεις με τον ίδιο ανάδοχο, αλλά να μπουν ασφαλιστικές δικλείδες. «Αλλά όχι απλά να βγαίνω σε διαγωνισμούς για χάριν των διαγωνισμών», συμπλήρωσε.

Επεσήμανε ότι στον ιδιωτικό τομέα λόγω της αναγκαιότητας να δουλεύουν με τον ίδιο συνεργάτη για δεκαετίες βάζουν εξωτερικούς συμβούλους να διαπραγματευτούν με την εταιρεία για την εύλογη αξία του συμβολαίου.

Για το ΤΥΠ, ο κ. Κόκκινος είπε πως την ερχόμενη εβδομάδα θα ξεκινήσει η υλοποίηση του έργου της μεταρρύθμισης του τμήματος με την οικονομική στήριξη της Υπηρεσίας Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων της Κομισιόν, (SRSS) που θα χρηματοδοτήσει το έργο ύψους €400.000 και η οποία ανέθεσε στην KPMG Λουξεμβούργου το έργο.

Η κ. Αριστείδου είπε πως δεν μπορούν να ευθύνονται οι νόμοι και οι διαδικασίες για την καθυστέρηση της υλοποίησης των έργων.

Απαντώντας ο κ. Κόκκινος είπε ότι έδωσε οδηγίες στο ΤΥΠ βάσει των οποίων η αξιολόγηση προσφορών βάσει να παίρνει 5 με 6 μήνες για έργα κάτω των €5 εκατ, ενώ για έργα άνω των €5 εκατ ο χρόνος αξιολόγησης να μην υπερβαίνει τους 9 μήνες.

Αν χρειαστεί περισσότερος χρόνος θα πρέπει να μου δίνονται εξηγήσεις, πρόσθεσε.

Δίκοπο μαχαίρι οι επιδοτήσεις από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ
————
Ερωτηθείς για τις επιδοτήσεις από την ΕΕ για το ταμείο ανάκαμψης της ΕΕ σε σχέση με τα θέματα ψηφιακού μετασχηματισμού, ο κ. Κόκκινος είπε ότι αυτό το θέμα είναι δίκοπο μαχαίρι. «Είναι μίνι μνημόνιο. Λέει να μου κάνεις ψηφιακές προτάσεις που μέχρι το 2023 θα έχουν υλοποιηθεί και μόνο τότε θα δοθούν τα λεφτά. Ελάτε στη θέση μου, όταν παίρνω 7 χρόνια να προκηρύξω ένα διαγωνισμό πώς θα κάνω έργα;» είπε, προσθέτοντας ότι ο ίδιος έχει καθημερινές συναντήσεις για το όλο ζήτημα.

Τα μέλη της επιτροπής εξήραν την τεχνοκρατική προσέγγιση του Κυριάκου Κόκκινου.

Ο Πρόεδρος της επιτροπής, Ζαχαρίας Κουλίας είπε πως ο Υφυπουργός Καινοτομίας «έκανε άριστη εντύπωση». Αναφέρθηκε στα προβλήματα στο ΤΥΠ αναφορικά με τις δημόσιες συμβάσεις, όπως καταγράφονται στην έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, για να προσθέσει ωστόσο ότι «τώρα τα πράγματα μπαίνουν σε νέα δομή».

Ζήτησε τέλος όπως ο Γενικός Ελεγκτής τείνει χείρα βοηθείας για κάποιες διαδικασίες που απαιτούνται, ώστε να επιλυθούν κάποια προβλήματα.

Η βουλευτής και των Αντιπροέδρων του ΔΗΣΥ, Αννίτα Δημητρίου, είπε πως το Υφυπουργείο Έρευνας πρέπει να ενισχυθεί, διότι το όφελος που θα προκύψει θα είναι πολλαπλάσιο του κόστους.

Χαρακτήρισε ως απογοητευτικά τα δεδομένα, όπως προέκυψαν από την έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για να προσθέσει πως χρειάζονται να γίνουν σημαντικές βελτιώσεις, αναθεωρώντας πάγιες πρακτικές, με συγκεκριμένους σημαντικούς ρόλους όπως αυτό του διευθυντή έργου.

Εκ μέρους του ΑΚΕΛ, η βουλευτής Ειρήνη Χαραλαμπίδου εξέφρασε εκτίμηση προς τον επαγγελματισμό και την εμπειρία του κ. Κόκκινου, αλλά πρόσθεσε πως η εμπειρία δεν είναι αρκετή και πρέπει να δίνονται τα κατάλληλα εφόδια. «Αυτή τη στιγμή το συγκεκριμένο Τμήμα (ΤΥΠ) έχει δομικές ανεπάρκειες που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν», είπε.

Ο βουλευτής των Οικολόγων Γιώργος Περδίκης, είπε πως κ. Κόκκινος «ζωγράφισε την κατάσταση με τα μελανότερα χρώματα και πρόσθεσε πως πρέπει να υπάρχει στήριξη σε αυτό τον στρατηγικό σχεδιασμό, τον οποίο πρέπει να τον προωθήσουμε ως προτεραιότητα στην Κύπρο.

«Όμως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υπάρξει παράκαμψη των διαδικασιών που κατοχυρώνουν την διαφάνεια και τη χρηστή διοίκηση», κατέληξε.