Kόστος-«φωτιά» για τα τεστ κορωνοϊού – Τι βρήκε ο Γ.Ελεγκτής

Ο Γενικός Ελεγκτής «καίει» εμπλεκόμενους στη διαδικασία ανάθεσης των τεστ για κορωνοϊό, για την αγορά προστατευτικών μασκών και για την κατασκευή της νέας πτέρυγας του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας, διαπιστώνοντας ψηλές τιμές για τα τεστ, εμπλοκή ακόμη και συγκροτήματος ΜΜΕ στις προσφορές για τις μάσκες και επιλογή κουμπάρου στους εργολάβους, από τους οποίους ζήτησε προσφορά για τη νέα πτέρυγα του Νοσοκομείου Λευκωσίας.

Άκρως σημαντική η επισήμανσή του ότι πολίτες έλαβαν με sms τα αποτελέσματα τεστ κορωνοϊού στα οποία δεν υποβλήθηκαν ποτέ, κάτι το οποίο εγείρει ερωτηματικά και για το κατά πόσον χρεωνόταν η Δημοκρατία εξετάσεις που ποτέ δεν έγιναν, αλλά κυρίως για την αξιοπιστία των τεστ.

Στη σχετική έκθεσή του η οποία απεστάλη χθες στη Βουλή, ο Γενικός Ελεγκτής αναφέρεται στους 16 διαγωνισμούς για διαγνωστικούς ελέγχους (τεστ) κορωνοϊού (μέχρι τη μέρα διεξαγωγής του ελέγχου) με 96.287 αναλύσεις, συνολικής αξίας €7.506.933, σε 12 εργαστήρια. Στα στοιχεία τα οποία παραθέτει ο Γ.Ε., ένα συγκεκριμένο εργαστήριο εξασφάλισε το 69% των συνολικών εξετάσεων που αντιστοιχεί σε €4,81 εκατ.

Αν και ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης διαπιστώνει πως σε μεγάλο βαθμό η Διεύθυνση Αγορών και Προμηθειών (ΔΑΠ) έχει ακολουθήσει και εφαρμόσει τις διαδικασίες που προβλέπονται στη σχετική νομοθεσία περί δημοσίων συμβάσεων, επισημαίνει πως ο υπουργός δεν περιοριζόταν στην παραχώρηση έγκρισης, αλλά προηγουμένως έδινε ο ίδιος οδηγίες και καθόριζε σχεδόν όλες τις πτυχές της διαδικασίας, για την οποία στη συνέχεια του ζητείτο και έδινε την έγκρισή του. Με δύο λόγια «έκοβε και έραβε».

Το κυριότερο θέμα το οποίο προκύπτει μέσα από την έρευνα αφορά (σύμφωνα με τον Γενικό Ελεγκτή) τη διαμόρφωση των τιμών/κόστους των υπό αναφορά εξετάσεων και τις μεγάλες διαφοροποιήσεις/μειώσεις οι οποίες παρατηρήθηκαν με την πάροδο του χρόνου, αφού σε διάστημα μόλις δύο μηνών (Απρίλιος – Ιούνιος 2020) παρατηρήθηκε μείωση του κόστους κατά περίπου 55%, λαμβάνοντας υπόψη την υψηλότερη (€110/εξέταση) και τη χαμηλότερη (€50/εξέταση) τιμή στις οποίες έγινε ανάθεση.

Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι η πιο πάνω μείωση παρατηρήθηκε στις τιμές τις οποίες υπέβαλε και του ανατέθηκαν ιδιωτικό εργαστήριο στο οποίο, με βάση τα δεδομένα που εστάλησαν στον Γενικό Ελεγκτή, έχει αναλάβει το 69% του συνόλου των εξετάσεων, τις πλείστες εκ των οποίων σε υψηλότερες από την πιο πάνω χαμηλή τιμή. Παρόμοια διακύμανση/μείωση παρατηρήθηκε και στις τιμές των υπολοίπων εργαστηρίων.

Ο Ελεγκτής υποδεικνύει, πως μεγάλο ρόλο στις υψηλές χρεώσεις ανά εξέταση στις αρχικές συμβάσεις, όπως διαπιστώθηκε εκ των υστέρων, είχε η αρχική χρέωση του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου (ΙΝΓΚ) για τις εξετάσεις τις οποίες είχε κάνει για το Υπουργείο Υγείας στην αρχή της πανδημίας, η οποία ανερχόταν σε €100/εξέταση χωρίς δειγματοληψία, στην οποία βασίστηκε το Υπουργείο Υγείας για καθορισμό της ως αποδεκτή τιμή στους αρχικούς διαγωνισμούς.

Ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης παρατηρεί επίσης πως σημαντικό ρόλο έπαιξε και η αδυναμία αρχικά του Μικροβιολογικού Εργαστηρίου του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας (το οποίο ήταν το δεύτερο τότε διαπιστευμένο εργαστήριο διενέργειας των υπό αναφορά εξετάσεων μαζί με το ΙΝΓΚ) να διεκπεραιώσει αμέσως τις εν λόγω αναλύσεις, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει εναλλακτική επιλογή για το Υπουργείο Υγείας.

Σημειώνεται ότι τον Απρίλιο 2020, το εργαστήριο του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας είχε διενεργήσει αναλύσεις στην τιμή των €65/εξέταση, περιλαμβανομένης της δειγματοληψίας. Ειδικά για το ΙΝΓΚ αναγνωρίζει ωστόσο, πως εξίσου σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε και στη μείωση των τιμών, με την πρόθεσή του να διεξάγει τις αναλύσεις σε χαμηλότερες τιμές σε περίπτωση που τα ιδιωτικά εργαστήρια δεν μείωναν τις τιμές τους.

Γίνεται, επίσης, αναφορά στην παρέμβαση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας στο θέμα των χρεώσεων και αναφέρει πως αυτή (η παρέμβαση) σε συνδυασμό με άλλες παρεμβάσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας σε συνεργασία με τη ΔΑΠ, βοήθησαν σημαντικά στη μείωση των τιμών και την αποτροπή δημιουργίας συνθηκών ολιγοπωλίου ή αθέμιτων συμπράξεων, μέσα από κατάλληλες ασφαλιστικές δικλείδες για προστασία των πολιτών και των ιδιωτικών επιχειρήσεων από φαινόμενα αισχροκέρδειας.

Ο Ελεγκτής εκτιμά πως άλλοι παράγοντες οι οποίοι διαδραμάτισαν ρόλο στη μείωση των τιμών ήταν η αύξηση του ανταγωνισμού, η οποία προήλθε από την αύξηση των ιδιωτικών εργαστηρίων που τηρούσαν τις προϋποθέσεις να εκτελούν τις υπό αναφορά εξετάσεις, καθώς και η βούληση του Υπουργείου Υγείας και της ΔΑΠ, μέσω των αρμόδιων λειτουργών της, να συνεργαστούν και να υιοθετήσουν εισηγήσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας κατά το στάδιο της εμπλοκής μας στην όλη διαδικασία.

Κατά τον Ελεγκτή, ένα σοβαρό θέμα το οποίο πρέπει να τύχει σοβαρής και λεπτομερούς διερεύνησης και το οποίο προέκυψε μέσα από σχετικές καταγγελίες που έγιναν στην Ελεγκτική Υπηρεσία, αφορά περιπτώσεις ατόμων τα οποία, ενώ δήλωσαν ότι δεν έχουν κάνει την υπό αναφορά εξέταση, έχουν λάβει στα κινητά τους μηνύματα με τα σχετικά αποτελέσματα και περιλαμβάνονται και στις καταστάσεις τις οποίες τηρεί η ΔΠΑ με τα άτομα τα οποία έχουν κάνει την εξέταση.

Ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης υποδεικνύει, πως το πιο πάνω σοβαρό θέμα κλονίζει την αξιοπιστία τόσο των αποτελεσμάτων όσο και των καταστάσεων με τα άτομα τα οποία υποβλήθηκαν στην υπό αναφορά εξέταση.

Πολλοί μνηστήρες για τις μάσκες

Σχετικά με την αγορά 9 εκατομμυρίων προστατευτικών μασκών μιας χρήσης ο Ελεγκτής παρατηρεί πως η Διεύθυνση Αγορών και Προμηθειών (ΔΑΠ) δεν τήρησε πλήρως τις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων καθώς και τις αρχές της διαφάνειας και ίσης μεταχείρισης όλων των οικονομικών φορέων.

Σε μια περίπτωση εκ των υστέρων και εκτός διαδικασίας έγινε αποδοχή προσφοράς από οικονομικό φορέα, για την οποία του είχε γίνει μάλιστα και ανάθεση (παρόλο ότι τελικά η διαδικασία ακυρώθηκε για τους λόγους που αναφέρονται στην Έκθεση), την ίδια ώρα που υπήρχε καταγγελία/ισχυρισμός ότι είχε απορριφθεί ως εκτός διαδικασίας προσφορά άλλου οικονομικού φορέα.

Ο Ελεγκτής αναφέρει, επίσης, πως οι σωστές διαδικασίες δεν εφαρμόστηκαν πλήρως και στη διαδικασία επιλογής των οικονομικών φορέων οι οποίοι είχαν λάβει μέρος στην 2η διαδικασία, εφόσον δεν υπάρχει ικανοποιητική προς τούτο τεκμηρίωση, κάτι το οποίο, κατά τον Ελεγκτή, επηρέασε την ανάπτυξη υγιούς ανταγωνισμού.

Ανάμεσα τις εταιρείες που υπέβαλαν προσφορά περιλαμβάνονται και οι εξής: AMV Healthcare Ltd, AIMS Apostolos Ioannou Medical Supplies Ltd και Lardas Trading Ltd, ενώ στον κατάλογο περιλαμβάνονται οι εταιρείες ELDO Pharmaceutical Ltd, GPS Worldwide Ltd/DIAS Media Group.

Κατά τον Γενικό Ελεγκτή, σοβαρή αδυναμία στη διαδικασία αποτέλεσε και το γεγονός ότι δεν είχε γίνει, σε καμία από τις δύο διαδικασίες, αντικειμενική εκτίμηση κόστους βασισμένη στις τότε επικρατούσες συνθήκες, ως ασφαλιστική δικλίδα στην αξιολόγηση και την ανάθεση της σύμβασης, με αποτέλεσμα να μην ήταν δυνατόν να κριθεί τότε η λογικότητα των τιμών, κυρίως εφόσον αναμενόταν ότι λόγω της υπερβολικής ζήτησης θα ήταν αυξημένες.

Ζήτησαν προσφορά και απ’ τον κουμπάρο

Για την κατασκευή Μονάδας Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, ο Ελεγκτής αναφέρει πως το έργο ανατέθηκε από τον ΟΚΥπΥ απευθείας σε συγκεκριμένο αρχιτέκτονα για την ετοιμασία της μελέτης και επίβλεψης των εργασιών, χωρίς την τήρηση οποιασδήποτε διαδικασίας προσφορών και σε συγκεκριμένο εργολάβο για την κατασκευή του έργου μετά τη ζήτηση προσφορών από τρεις εργοληπτικές εταιρείες, με τρόπο όμως που δεν διασφαλίστηκε καθόλου η ανάπτυξη στοιχειώδους έστω ανταγωνισμού.

Οι πρόνοιες της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων δεν ακολουθήθηκαν σε καμία από τις δύο περιπτώσεις, υπήρξε πλήρης παράκαμψη του Διοικητικού Συμβουλίου του ΟΚΥπΥ που είναι το κατά νόμο αρμόδιο όργανο, ενώ υπήρξε επίσης και παραβίαση των γενικών αρχών διοικητικού δικαίου.

Αρχικά επελέγη μόνο ένας εργολάβος για διαπραγμάτευση και στη συνέχεια αποφασίστηκε (υποτίθεται για σκοπούς διαφάνειας αναφέρει ο Ελεγκτής) να ζητηθεί η υποβολή προσφορών για την κατασκευή του έργου και από άλλους δύο εργολάβους.

Ο ένας εργολάβος δεν υπέβαλε καν προσφορά. Επιπλέον, ο ένας εκ των δύο εργολάβων έχει, σύμφωνα με τον Γενικό Ελεγκτή, ιδιάζουσα σχέση με στέλεχος του ΟΚΥπΥ που τον επέλεξε.

Πηγή: Φιλελεύθερος