Φάκελος ΑΗΚ: Μικρό καλάθι για τους λογαριασμούς…

Πολλές οι συζητήσεις που διεξάγονται σε όλα τα επίπεδα για τη δυνατότητα μείωσης της τιμής ηλεκτρικού ρεύματος. Πολλά τα ερεθίσματα που δίνουν «τροφή» για αυτές τις συζητήσεις. Πρώτον, η μείωση των διεθνών τιμών καυσίμων. Δεύτερον, οι φωνές ότι θα πρέπει να λειτουργήσουν οι μονάδες 2 και 3 στο Βασιλικό, αντί των πιο ενεργοβόρων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής της Δεκέλειας. Τρίτο, το πρόσθετο κόστος από τις επιπλέον προσωρινές μονάδες που θα πρέπει να φέρει η ΑΗΚ για κάλυψη της ζήτησης την περίοδο αιχμής αφού το καλοκαίρι πλησιάζει. Όμως, στην πράξη, πόσο είναι δυνατόν να μειωθούν οι λογαριασμοί της ΑΗΚ;

Αν η τιμή και του ηλεκτρισμού και του καυσίμου από το οποίο παράγεται είναι «μηδέν», για ένα νοικοκυριό που καταναλώνει 1.000 κιλοβατώρες τη διμηνία, ο λογαριασμός δεν θα είναι «μηδέν», αλλά €54,98. Ναι, ο λογαριασμός ενός νοικοκυριού που καταναλώνει 1.000 κιλοβατώρες τη διμηνία, που είναι η κατανάλωση ενός συντηρητικά «μέσου» νοικοκυριού, είναι αυτό το δίμηνο €213,76 και ξεκινά με €54,98 χωρίς να υπολογιστεί το κόστος του ιδίου του ηλεκτρισμού. Ο ίδιος λογαριασμός θα είναι (προσωρινά) €193,57 λόγω της έκπτωσης του 10% που θα ισχύει από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούλιο.

Ο λογαριασμός αυτός ξεκινά με €28,80 που είναι το κόστος του δικτύου, δηλαδή των γραμμών μεταφοράς. Για κάθε κιλοβατώρα που καταναλώνουμε, πληρώνουμε στον λογαριασμό €0,0288 κόστος δικτύου μεταφοράς και διανομής. Πρόσθετα, θα πληρώσουμε για τις «επικουρικές υπηρεσίες» (πάντα ο λόγος για διμηνιαία κατανάλωση 1.000 κιλοβατώρων) ακόμα €6,50 (η χρέωση είναι €0,0065 ανά κιλοβατώρα).

Πρόσθετα, στον λογαριασμό έχουμε για τη διμηνία χρέωση, ακόμα και αν η τιμή παραγωγής και καυσίμου για τον ηλεκτρισμό είναι «μηδέν», τη χρέωση των €0,98 για το κόστος μέτρησης, δηλαδή την έλευση του υπαλλήλου της ΑΗΚ στο υποστατικό για να ελέγξει την ένδειξη του μετρητή μας. Ακόμα, έχουμε και χρέωση €4,98 για το «πάγιο», που στον λογαριασμό αναφέρεται ως «προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας». Έχουμε ακόμα μια «μικρή» χρέωση, των €0,71, που πηγαίνει για να καλύψει τη διαφορά στους μειωμένους λογαριασμούς των νοικοκυριών που δικαιούνται το ειδικό μειωμένο τιμολόγιο.

Σύνολο μέχρι εδώ -πάντα με κόστος ηλεκτρισμού «μηδέν»- τα €41,97, όμως οι αρχικές χρεώσεις πριν συμπεριληφθεί το κόστος του ίδιου του ηλεκτρισμού που καταναλώνουμε, δεν τελειώνουν εδώ. Σε αυτά τα €41,26, επιβάλλεται 19% ΦΠΑ. Δηλαδή ακόμα €7,97 ή -μέχρι εδώ- σύνολο €49,94 χωρίς να έχουμε κόστος ηλεκτρισμού.

Όμως, ούτε εδώ τελειώνουν οι «προκαταρκτικές» χρεώσεις, αφού πρέπει να προσθέσουμε ακόμα €5.00 ως τέλος για το Ταμείο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΑΠΕ-ΕΞΕ), που είναι €0,005 ανά κιλοβατώρα.

Με αυτή τη χρέωση στον λογαριασμό ΑΗΚ, πληρώνουμε τη διαφορά στο κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (δηλαδή τη διαφορά στην αμοιβή ανά κιλοβατώρα της παραγωγής ηλεκτρισμού από αιολικά, φωτοβολταϊκά πάρκα και μονάδες βιομάζας. Δηλαδή, αν το συμβόλαιό τους προβλέπει 16 σεντ ανά κιλοβατώρα για συγκεκριμένη μονάδα ΑΠΕ και το κόστος παραγωγής από συμβατικές πηγές (ΑΗΚ) είναι 10 σεντ, τότε τα υπόλοιπα 6 σεντ πληρώνονται από αυτήν τη χρέωση. Έτσι, στην πράξη, πριν χρεωθεί ο ίδιος ο ηλεκτρισμός, ο λογαριασμός του νοικοκυριού με κατανάλωση 1.000 κιλοβατώρες ξεκινά από τα €54,97.

Πόσο κοστίζει η παραγωγή ηλεκτρισμού

Τώρα, το κόστος της παραγωγής ηλεκτρισμού, χωρίζεται σε δύο χρεώσεις, που είναι η διατίμηση της κιλοβατώρας και το πρόσθετο κόστος καυσίμου. Το πρόσθετο κόστος καυσίμου, είναι το κόστος καυσίμου για παραγωγή ηλεκτρισμού της ΑΗΚ πέραν των €300 ανά μετρικό τόνο. Η βασική διατίμηση για τα νοικοκυριά, που χρησιμοποιούμε ως παράδειγμα, είναι €0,0914 ανά κιλοβατώρα. Δηλαδή, στο παράδειγμά μας του νοικοκυριού με διμηνιαία κατανάλωση 1.000 κιλοβατώρων, η χρέωση για το βασικό κόστος ηλεκτρισμού είναι €91,14 (πάντα πέραν των €54,97 των άλλων χρεώσεων).

Συγκεκριμένα, οι βασικές διατιμήσεις της ΑΗΚ καθορίστηκαν με βάση κόστος καυσίμων ανά Μ.Τ. €300. Η τιμή κάθε μονάδας κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος αυξάνεται ή μειώνεται κατά 0,00023628 σεντ του ευρώ για κάθε 5 σεντ του ευρώ που το κόστος καυσίμων ανά Μ.Τ. βρίσκεται πάνω ή κάτω από €300. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε €1 αύξηση ή μείωση στο κόστος καυσίμων πάνω ή κάτω της βασικής τιμής των €300 η τιμή κάθε κιλοβατώρας θα αυξάνεται ή μειώνεται κατά 0,0047 σεντ του ευρώ.

Εδώ ακριβώς, βρίσκονται υπό τις υφιστάμενες συνθήκες και οι δυνατότητες -και όλα τα περιθώρια- μείωσης των λογαριασμών ηλεκτρισμού. Στην αυξομείωση του πρόσθετου κόστους καυσίμου. Κατ’ ακρίβεια, ονομάζεται «μεσοσταθμικό κόστος καυσίμου» λόγω του τρόπου που υπολογίζεται.

Σε γενικές γραμμές, η βάση του «μεσοσταθμικού κόστους καυσίμου», είναι το μείγμα καυσίμου που χρησιμοποίησε η ΑΗΚ τον προηγούμενο μήνα -πόσο ντίζελ και πόσο μαζούτ.

Ορισμένες μονάδες παραγωγής καίνε ντίζελ που είναι πιο ακριβό και άλλες μαζούτ. Κατά κανόνα, οι μονάδες που καίνε (το αισθητά πιο ακριβό σε σχέση με το μαζούτ) ντίζελ είναι πιο παραγωγικές, δηλαδή έχουν λιγότερες απώλειες ενέργειας. Επίσης, το μείγμα το διαμορφώνει η διαθεσιμότητα των μονάδων της ΑΗΚ λόγω βλαβών, συντηρήσεων κ.τ.λ. αλλά και της εποχικής ζήτησης, αφού άλλος ο βασικός συνδυασμός μονάδων την άνοιξη και το φθινόπωρο που η μέγιστη ζήτηση δεν ξεπερνά τα 500 μεγαβάτ κι άλλος τον Ιούλιο και τον Αύγουστο που είναι κοντά στα 1.000 μεγαβάτ. Στην εξίσωση πρέπει να βάλουμε και τη μείωση παραγωγής της ΑΗΚ λόγω της σημαντικής πλέον παραγωγής των ΑΠΕ ορισμένες ώρες της ημέρας, των οποίων τα μεγαβάτ που προσφέρουν αφαιρούνται από την εξίσωση της ΑΗΚ.

Αυτό το μείγμα καυσίμου, αποτελεί τη βάση υπολογισμού του κόστους, ανάλογα με το πόσο μαζούτ και πόσο ντίζελ χρησιμοποιήθηκε. Στη βάση αυτή, υπολογίζεται το κόστος των καυσίμων τριών διαφορετικών κατηγοριών, του κόστους του καυσίμου εφεδρείας 90 ημερών που πρέπει να διατηρεί η ΑΗΚ, το κόστος της προηγούμενης παραλαβής -που ακόμα χρησιμοποιείται και το κόστος της νέας παραλαβής. Οπότε οι μειώσεις, στις τιμές των καυσίμων (που είναι συνδεδεμένες αλλά όχι και τόσο άμεσα με τις διεθνείς τιμές αργού πετρελαίου), δεν είναι ούτε απότομες, ούτε πολύ μεγάλες από τον ένα μήνα στον άλλο, κάτι που ισχύει όμως και σε περιπτώσεις αυξήσεων στις τιμές καυσίμων.

Σε αυτόν τον υπολογισμό, πρέπει να προσθέσουμε και το κόστος των δικαιωμάτων θερμοκηπιακών ρύπων, που δεν είναι αμελητέο. Αυτή την περίοδο είναι 2,08 σεντ ανά κιλοβατώρα, που υπολογίζεται στο κόστος καυσίμου και έχει σημασία γιατί άλλοι οι ρύποι του μαζούτ, άλλοι του ντίζελ και άλλοι -μελλοντικά του φυσικού αερίου.

Τα ελάχιστα και μέγιστα ρεκόρ

Ιστορικά, το πιο χαμηλό κόστος καυσίμου για σκοπούς λογαριασμών ηλεκτρισμού της τελευταίας 12ετίας για την οποία έχουμε στοιχεία, ήταν το 2016 που κυμάνθηκε από τα €213 μέχρι και τα €301 ανά μετρικό τόνο και αντί πρόσθεσης, είχαμε αφαίρεση 2 σεντ περίπου από το βασικό κόστος κιλοβατώρας (διατίμηση), που ήταν όμως κάπως πιο ψηλό από ό,τι σήμερα. Τον πιο ακριβό ηλεκτρισμό, τον πληρώσαμε το 2018 που έφτασε μέχρι και τα €603 ανά μετρικό τόνο.

Στο 8,5% κάτω ο λογαριασμός αν μειωθεί 30% το κόστος καυσίμου

Με τα υφιστάμενα δεδομένα -του τρέχοντος διμήνου- το κόστος καυσίμου υπολογίστηκε στα €479,04 ανά μετρικό τόνο και η προσαύξηση κόστους καυσίμου στη βασική διατίμηση, είναι €0,0423 ανά κιλοβατώρα. Στον λογαριασμό των 1.000 κιλοβατώρων, θα είναι ακόμα €42,30 που προστίθενται στα €91,14 και γίνονται €133,44, αλλά θα πρέπει να προσθέσουμε ακόμα €25,35 για το 19% ΦΠΑ και σε αυτό το ποσό, δηλαδή €158,79.

Έτσι, ο τελικός λογαριασμός ΑΗΚ που λαμβάνουμε στο ηλεκτρονικό ή μεταλλικό ταχυδρομικό μας κουτί, είναι τα «βασικά» €54,97 συν το κόστος ηλεκτρισμού με ΦΠΑ των €158,79, δηλαδή θα πληρώσουμε τελική σούμα των €213,76 (χωρίς το 10% έκπτωσης του τετραμήνου λόγω Covid-19 ή €193,57 με το 10% έκπτωση επί του βασικού κόστους ηλεκτρισμού).

Αν λοιπόν υπάρξει και η υπεραισιόδοξη μείωση ακόμα και της τάξης του 30% στο κόστος καυσίμου τους επόμενους μήνες, δηλαδή το υφιστάμενο €479 ανά μετρικό τόνο γίνει €376,3, ποια θα είναι η μείωση στον τελικό λογαριασμό που πληρώνουμε;

Η διαφορά θα είναι ότι η επιβάρυνση στο κόστος καυσίμου, αντί €0,0423 σεντ θα είναι 0,355 σεντ ανά κιλοβατώρα. Δηλαδή, στον τελικό λογαριασμό, αντί να προστεθούν €42,30, θα πληρώσουμε €35,5. Ο τελικός λογαριασμός, αντί €213,76 θα είναι (και με την ανάλογη μείωση του ΦΠΑ), €195,67. Δηλαδή η μείωση ακόμα και με την υπεραισιόδοξη μείωση κόστους καυσίμου του 30% θα είναι €18 ή 8,5%. Αισθητή αλλά όχι καταλυτική η μείωση ακόμα και στα πιο αισιόδοξα σενάρια.

Μόνο το φυσικό αέριο θα κάνει τη διαφορά

Τα στοιχεία και οι αριθμοί, αποδεικνύουν ότι η αισθητή μείωση του κόστους ηλεκτρισμού, δεν μπορεί να αναμένεται ούτε από την ακόμα και πιο υπεραισιόδοξη μείωση του κόστους των (υγρών) καυσίμων, ούτε από τη μέγιστη βελτίωση του συνδυασμού μονάδων που λειτουργούν σε σχέση με την απόδοσή τους, αφού ιδιαίτερα το καλοκαίρι δεν υπάρχουν και δεν θα υπάρχουν ούτε τα επόμενα χρόνια επιλογές. Την αισθητή διαφορά, μπορεί να την κάνει μόνο το φυσικό αέριο, που με τους υπολογισμούς της ίδιας της ΑΗΚ, μπορεί να μειώσει το κόστος καυσίμου ηλεκτροπαραγωγής μέχρι και 15% πιο κάτω και από όποια ταυτόχρονη μείωση στις τιμές των υγρών καυσίμων. Δηλαδή, αν έχουμε μείωση του κόστους υγρών καυσίμων 10% η αντίστοιχη μείωση αν λειτουργούν με φυσικό αέριο θα είναι 25%. Αυτό σημαίνει, κατά την άποψή μας, ότι από την μια η ΑΗΚ θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην ετοιμασία για έλευση του φυσικού αερίου και τη μετατροπή των μονάδων που τώρα δεν έχουν τέτοια δυνατότητα για καύση φυσικού αερίου. Αυτό θα επιλύσει και το ζήτημα των ρύπων.

Παράλληλα, η κυβερνητική, αλλά και πολιτική των πολιτικών δυνάμεων, θα πρέπει να είναι υπέρ στήριξης και επιτάχυνσης των διαδικασιών της ΔΕΦΑ (και ΕΤΥΦΑ) για ολοκλήρωση των υποδομών και των συμφωνιών εφοδιασμού με φυσικό αέριο. Αυτή η λύση θα κάνει τη διαφορά και σε σχέση με το κόστος ηλεκτρισμού και σε σχέση με την ασφάλεια επάρκειας ηλεκτρισμού της Κύπρου, μαζί με την προώθηση και ολοκλήρωση των δύο ηλεκτρικών αγωγών, EuroAsia και EuroAfrica Interconnectors, που θα επιλύσουν το πρόβλημα του μικρού απομονωμένου συστήματος, θα αυξήσουν τον ανταγωνισμό, τις δυνατότητες για ΑΠΕ κ.τ.λ.

Από 38% έως 48% η απόδοση στο Βασιλικό

Πολύς λόγος γίνεται τις τελευταίες μέρες γιατί δεν επιτρέπεται να λειτουργήσουν οι μονάδες 2 και 3 στο Βασιλικό που είναι πιο αποδοτικές, έναντι των μονάδων της Δεκέλειας που είναι λιγότερο αποδοτικές.

Να σημειωθεί ότι οι μονάδες 1, 2 και 3 στο Βασιλικό βρίσκονται σε διαδικασία εγκατάστασης συστημάτων μείωσης των εκπομπών καυσαερίων λόγω των περιορισμών που θέτει από το 2020 η Ευρωπαϊκή Ένωση και η κυπριακή νομοθεσία. Να υπενθυμίσουμε ότι η μονάδα 2, ήταν ανενεργή για τρία σχεδόν χρόνια, λόγω της πυρκαγιάς που προκάλεσε σοβαρές ζημιές κατά τη διαδικασία εγκατάστασης μονάδας αποθείωσης.

Το πρόγραμμα της ΑΗΚ προέβλεπε ότι στις μονάδες αυτές θα γίνει ταυτόχρονα εγκατάσταση συστημάτων απονίτρωσης, συστημάτων αποθείωσης, και μετατροπής των μονάδων για καύση φυσικού αερίου. Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, αλλά και ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς, από το 2019 αμφισβητούσαν -και δικαιώθηκαν- την ικανότητα και δυνατότητα της ΑΗΚ για ολοκλήρωση των προσθηκών αυτών στο χρονοδιάγραμμα που έδωσε η ΑΗΚ, συγκεκριμένα στις 05 Ιουνίου 2020 για τη μονάδα 1 και στις 29 Ιουνίου 2020 στη μονάδα 2. Γι’ αυτό και ζήτησαν (στην πράξη διέταξαν) από την ΑΗΚ να εξασφαλίσει προσωρινές μονάδες εσωτερικής καύσης (όπως μετά την έκρηξη στο Μαρί) για να μην υπάρξει κίνδυνος μπλακ-άουτ το καλοκαίρι του 2020.

Τώρα με επίκληση της καθυστέρησης των έξι εβδομάδων περιοριστικών μέτρων λόγω του Covid-19 προβάλλεται ο ισχυρισμός ότι υπάρχει καθυστέρηση αφού οι εργολάβοι σταμάτησαν να εργάζονται. Πάντως, είναι προφανές ότι, αν ζητούσαν άδεια από τον υπουργό Μεταφορών με βάση το σχετικό διάταγμα για τα εργοτάξια, θα την έπαιρναν.

Οι εργολάβοι απέσυραν το προσωπικό τους και οι εργασίες διακόπηκαν. Έτσι, έχουν αναβληθεί οι εργασίες εγκατάστασης τεχνολογίας απονίτρωσης στη μονάδα 2, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος να είναι εκτός λειτουργίας κατά τη θερινή περίοδο, η μονάδα 1 δεν θα είναι έτοιμη για το καλοκαίρι, αφού οι εργασίες για την απονίτρωση που ούτως ή άλλως καθυστερούσαν, έμειναν στη μέση. Στη Μονάδα 3 που ήταν εκτός λειτουργίας από τον Σεπτέμβριο, εγκαταστάθηκε και δοκιμάζεται αυτό το διάστημα «προσωρινό» σύστημα απονίτρωσης, για να «βγάλει» το καλοκαίρι.

Τώρα, ασκούνται πιέσεις να δοθεί άδεια στην ΑΗΚ να λειτουργήσουν οι μονάδες 2 και 3 για λόγους επάρκειας και για λόγους μείωσης του κόστους ηλεκτρισμού, έστω και κατά παράβαση της νομοθεσίας και Οδηγίας για τις μέγιστες επιτρεπόμενες τιμές εκπομπών οξειδίων του αζώτου ή και διοξειδίου του θείου, με το υπουργείο Εργασίας να απαντά ότι δεν μπορεί να παρανομήσει, κι αν θέλουν Κυβέρνηση και Βουλή να αλλάξουν τα επιτρεπόμενα όρια στη νομοθεσία.

Στην πράξη, στο Βασιλικό, η ΑΗΚ διαθέτει τρεις συμβατικές μονάδες παραγωγής ισχύος 130 μεγαβάτ η κάθε μία με καύσιμο το μαζούτ. Επίσης, υπάρχει και ένας αεριοστρόβιλος ισχύος 38MW με χρησιμοποιούμενο καύσιμο το ντίζελ και δυο μονάδες συνδυασμένου κύκλου 220MW έκαστη με καύσιμο το ντίζελ και δυνατότητα μετατροπής τους για να έχουν ως καύσιμο το φυσικό αέριο.

Ο Ηλεκτροπαραγωγός Σταθμός Δεκέλειας διαθέτει έξι ατμοστόβιλους των 60MW και Μονάδες Εσωτερικής Καύσης με ισχύ 100 MW. Ο θερμικός βαθμός απόδοσης των ατμοστροβίλων για μονάδες παραγωγής ανέρχεται περίπου στο 30% και ο αντίστοιχος θερμικός βαθμός απόδοσης των Μονάδων Εσωτερικής Καύσης ανέρχεται περίπου στο 42%.

Πηγή: Philenews