Της Μαρίας Κωνσταντίνου
Είναι ατυχές και μάλλον λυπηρό το γεγονός ότι μόνο σε περιόδους κρίσης ο άνθρωπος αναγκάζεται να σταματήσει τους τρελούς ρυθμούς της καθημερινότητας, της υπερβολικής κατανάλωσης, των ατομικιστικών συμπεριφορών και του υλισμού και να επανεξετάσει τις πραγματικές αξίες της ζωής. Είναι κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, επίσης, που έχουμε εκτιμήσει και ίσως αναθεωρήσει τις ανθρώπινες ανάγκες.
Η πυραμίδα του ψυχολόγου Abraham Maslow έχει εφαρμοστεί εδώ και περίπου οκτώ δεκαετίες απεικονίζοντας τις ανθρώπινες ανάγκες σε πέντε ιεραρχικά επίπεδα ξεκινώντας από το πρώτο και πιο βασικό, το επίπεδο των φυσιολογικών αναγκών, των βιολογικών απαιτήσεων για ανθρώπινη επιβίωση όπως ο αέρας, τα τρόφιμα, το νερό, το καταφύγιο. Αυτό είναι το είδος των αναγκών, από την αρχή της πανδημίας, που έχει κάνει όλους να σπεύσουν στις υπεραγορές και να προμηθευτούν με τρόφιμα και νερό. Αυτό είναι το είδος των αναγκών που μας έχει κάνει να εκτιμήσουμε και να αναζητήσουμε ένα απλό περπάτημα για λίγο φρέσκο αέρα όπως και να εκτιμήσουμε την αξία του σπιτιού μας ως το καταφύγιό μας.
Μόλις ικανοποιηθούν οι ανάγκες του φυσιολογικού επιπέδου, η πυραμίδα του Maslow μας οδηγεί στο επόμενο επίπεδο αναγκών, αυτό της ασφάλειας. Αυτό το επίπεδο έχει απλοποιήσει τις αγορές των καταναλωτών, αυτή την περίοδο, ώστε να συμπεριλάβει αντισηπτικά, προστατευτικές μάσκες, πλαστικά γάντια, ενισχυμένα δισκία βιταμίνης C, φρέσκα φρούτα και χυμούς. Η ανάγκη για ασφάλεια και προστασία έναντι του ιού, έχει κάνει τους περισσότερους ανθρώπους να υπακούσουν στα προληπτικά μέτρα κατά του κορωνοϊού και να περιοριστούν στο σπίτι για να προστατεύσουν τους εαυτούς τους, καθώς και τις ευπαθείς ομάδες. Επίσης, οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να νιώσουν ότι οι θέσεις εργασίας τους θα είναι διασφαλισμένες καθόλη τη διάρκεια και με το τέλος αυτής της πανδημίας. Επιπλέον, αυτό το επίπεδο ανάγκης έχει κάνει πολλούς να στραφούν σε θρησκευτικές και πνευματικές πηγές, σε σοφά λόγια πατέρων για μια νότα αισιοδοξίας και συναισθηματικής ασφάλειας.
Επιπρόσθετα, το επόμενο επίπεδο κοινωνικής ανάγκης, θέλει τους ανθρώπους να αισθάνονται ότι μπορούν να προσφέρουν και να δέχονται αγάπη, όπως και να γίνονται κοινωνικά αποδεκτοί. Το προληπτικό μέτρο της κοινωνικής αποστασιοποίησης μας έχει “κλειδώσει” στα σπίτια μας, μακριά από ακριβά εστιατόρια, πολυσύχναστες καφετέριες και άλλες συνάξεις. Μας έχει ξεκλειδώσει όμως την ευκαιρία για επανασύνδεση με τους συντρόφους και τα παιδιά μας, για ποιοτικό χρόνο μαζί, όπως και για προσφορά αγάπης στο βαθμό που πάντα θέλαμε αλλά η πιεστική καθημερινότητα δεν μας επέτρεπε. Όσο για τους αγαπημένους συγγενείς, φίλους και συναδέλφους που μας λείπουν, αξιοποιούμε την τεχνολογία που μας φέρνει κοντά μέσω ηλεκτρονικών πλατφόρμων και κοινωνικών δικτύων. Εξάλλου, οι πραγματικές φιλίες και σχέσεις θα αντέξουν και θα αποδειχτούν ακόμα πιο δυνατές στο τέλος της πανδημίας.
Στο επόμενο επίπεδο ανθρώπινων αναγκών, βάση της πυραμίδας του Maslow, βρίσκεται η αυτοεκτίμηση, η ανάγκη για επίτευξη καθώς και η επιθυμία για φήμη. Εν μέσω πανδημίας, αφήνουμε πίσω την αυτοπροβολή, το κυνήγι για ψηλότερες θέσεις, τίτλους και επιδείξεις στο χώρο εργασίας. Αυτή πρέπει να είναι η περίοδος κατανόησης της παγκόσμιας πανδημίας με τις τεράστιες επιπτώσεις που θα επιφέρει στον παγκόσμιο οικονομικό, υγειονομικό, εκπαιδευτικό και κοινωνικό τομέα. Είναι μάλλον η ώρα της αυτοαξιολόγησης και της ανάπτυξης του εαυτού μας συμβάλλοντας έτσι στη δική μας ευημερία και αυτή των συνανθρώπων μας.
Τέλος, η ανώτατη ανάγκη για αυτοπραγμάτωση και αυτοαναβάθμιση, αναφέρεται στην υλοποίηση των δυνατοτήτων μας, στην αυτοπεποίθηση, στην αναζήτηση της προσωπικής ανάπτυξης και κορυφαίων εμπειριών. Αυτό το είδος ανάγκης αναφέρεται στην ανθρώπινη επιθυμία για επίτευξη των απώτερων προσωπικών στόχων. Η τρέχουσα, κρίσιμη περίοδος δεν είναι ιδανική για ονειρικές διακοπές, ή αγορές οχημάτων πολυτελείας αλλά ούτε και για επενδύσεις. Αυτή πρέπει να είναι η περίοδος για αναθεώρηση σκέψεων και στόχων, ώστε να μπορέσουμε να θέσουμε σε εφαρμογή τα προαναφερθέντα μετά την πανδημία.
Ας κοιτάξουμε λοιπόν αυτή την πανδημία με την όψη ενός θετικού, μεγεθυντικού φακού. Ας είναι αυτή μια περίοδος απλότητας και αναδιοργάνωσης του εσωτερικού μας κόσμου αλλά και της ζωής μας γενικά. Θα περάσει κι αυτό… Και θα έχουμε άπλετο χρόνο να ακολουθήσουμε και να ικανοποιήσουμε το καθένα από τα πέντε επίπεδα της πυραμίδας των αναγκών στο μέγιστο βαθμό.
*Επίκουρη Καθηγήτρια Μάρκετινγκ
