Στα 60 χρόνια ύπαρξης της Κυπριακής Δημοκρατίας η οικονομία πέρασε από μεγάλα σοκ που είτε οφείλονταν από εσωτερική κακή δημοσιονομική διαχείριση είτε επηρεάστηκε από εξωγενείς παράγοντες είτε και από τα δύο μαζί. Το τελευταίο μεγάλο σοκ που βιώνει η κυπριακή οικονομία είναι από τον κορωνοϊό, όπως και όλες οι οικονομίες του κόσμου.
Τρομάζει η σκέψη ότι μπορεί να υπάρχουν μαζικές πτωχεύσεις, κόσμος να χάνει τις δουλειές του και να δημιουργείται νέα γενιά ανέργων και επιχειρήσεων με λουκέτα. Τα πάντα έχουν καταρρεύσει σε παγκόσμιο επίπεδο, οι αγορές κλυδωνίζονται, η κατανάλωση είναι σε πτώση και κάθε οικονομική δραστηριότητα έχει παγώσει μιας και 3 δισ. άνθρωποι βρίσκονται σε καραντίνα.
Η κυπριακή οικονομία σε όλες τις περιόδους ύφεσης κατάφερε να ορθοποδήσει και να βγει περισσότερο δυνατή, παρά το μέγεθος των προβλημάτων που δημιουργήθηκαν τη δεδομένη περίοδο, τόσο σε δημοσιονομικό επίπεδο, με ελλείμματα, αυξημένο δημόσιο χρέος, ύφεση. Βγήκε δυνατή αλλά είχε και παράπλευρες απώλειες: ανεργία, μείωση εισοδημάτων και θέσεων εργασίας, λουκέτα επιχειρηματικά και τραπεζικά, πτωχεύσεις εταιρειών και πριν επτά χρόνια κούρεμα καταθέσεων.
Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει περάσει 6 δύσκολες περιόδους και με ύφεση, με την οικονομία να δέχεται μεγάλα σοκ, διαφορετικής έντασης και προέλευσης.
Στις πιο δύσκολες οικονομικές περιόδου της Κύπρου, τα προβλήματα είτε από την Αμερική είτε από την Ελλάδα μεταφέρθηκαν σε τοπικό επίπεδο αποδεικνύοντας πόσο ευάλωτη σε εξωγενείς παράγοντες είναι η κυπριακή οικονομία. Οι περίοδοι που επηρεάστηκε αρνητικά η οικονομία είναι:
– το 1964, λόγω των διακοινοτικών ταραχών που ξέσπασαν το τέλος του 1963,
– το 1974-75, λόγω της τουρκικής εισβολής,
– το 1981, λόγω της πετρελαϊκής κρίσης
– το 1991, λόγω του πολέµου στον Κόλπο
– το 2009 – 2014 λόγω των δημοσιονομικών και τραπεζικών προβλημάτων
– 2020 άγνωστο προς το παρόν το μέγεθος του προβλήματος λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού.
Η κρίση του κορωνοϊού θα περάσει με μαύρα γράμματα στην οικονομική ιστορία της Κύπρου, ένας αόρατος εχθρός που έβαλε λουκέτο στην οικονομία και απειλεί την υγεία.
Μετά τον Μάρτιο του 2013, θα μείνει χαραγμένος στις μνήμες ο Μάρτιος του 2020, ο οποίος δοκιμάζει οικονομικές, τραπεζικές, επιχειρηματικές, προσωπικές αντοχές και αντοχές σε επίπεδο υγείας. Προς το παρόν τα μέτρα αντίδοτο στην κρίση είναι νομοθετήματα που ψηφίζονται στη Βουλή και αποσκοπούν σε παροχή στήριξης στην οικονομία, στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις, ενόψει της κρίσης που προκαλεί ο κορωνοϊός.
Πριν επτά χρόνια η ίδια κινητικότητα επικρατούσε στη Βουλή με την ψήφιση νομοθετημάτων για να στηρίξει το τραπεζικό σύστημα και προς την κατεύθυνση της δημοσιονομικής εξυγίανσης.
Ιστορική αναδρομή
Πιο έντονα στις μνήμες είναι η μεγάλη ύφεση του 2008 που προήλθε από την κατάρρευση της αγοράς ακινήτων των Ηνωμένων Πολιτειών που ξεκίνησε να είναι δημοσιονομική και στο τέλος κατέρρευσε το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Το βασικό τραπεζικό πρόβλημα, εντοπιζόταν στα επισφαλή δάνεια ή επενδύσεις (ιδιαίτερα σε «φούσκες» ακινήτων), οι οποίες δεν επρόκειτο να εξοφληθούν – ή στον τρόπο που οι σχέσεις μεταξύ των τραπεζών, άφηναν μερικές τράπεζες εκτεθειμένες στα αμερικανικά «τοξικά δάνεια».
Η κρίση του 2008 τη βρήκε δημοσιονομικά ευάλωτη. Η Κύπρος άρχισε σταδιακά να επηρεάζεται και ήταν θέμα χρόνου η μεταφορά της κρίσης από την Ελλάδα, λόγω των επενδύσεων των κυπριακών τραπεζών στο εξωτερικό. Τον Σεπτέμβριο του 2011, η κυπριακή οικονομία υποβαθμίστηκε απ’ όλους τους μεγάλους οίκους αξιολόγησης. Είχε προηγηθεί η μεγάλη έκρηξη στη βάση «Ευάγγελος Φλωράκης». Το 2013 ήταν μονόδρομος για το πρόγραμμα μνημονιακής προσαρμογής με τα γνωστά συνεπακόλουθα.
Σήμερα αυτό που βιώνει η Κύπρος είναι ακόμη πρωτόγνωρο. Δεν εξαρτάται μόνο από την ίδια πότε θα μπορέσει να ανακάμψει αλλά και από εξωγενείς παράγοντες με άξονα κυρίως την τουριστική βιομηχανία. Η εξάπλωση του κορωνοϊού αποτελεί ένα μεγάλο σοκ στις προοπτικές ανάπτυξης της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας οικονομίας, τόνισε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ. Η ίδια υπογράμμισε πως ακόμα και αν η πανδημία είναι ένα προσωρινό φαινόμενο, θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα. Ως εκ τούτου, η κ. Λαγκάρντ σημείωσε πως οι κυβερνήσεις και οι φορείς άσκησης πολιτικής πρέπει να λάβουν άμεσα και στοχευμένα μέτρα.
Συγκεκριμένα, υποστήριξε πως οι κυβερνήσεις πρέπει να περιορίσουν τον οικονομικό αντίκτυπο του ιού και να λάβουν φιλόδοξα και συντονισμένα δημοσιονομικά μέτρα. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, η παρούσα πρόκληση είναι διαφορετικά από την παγκόσμια κρίση του 2008 και η απάντηση πρέπει να είναι πρωτίστως δημοσιονομική.
Έκτακτα μέτρα στην ΕΕ
Σε μεγάλης εμβέλειας δημοσιονομικές κινήσεις προχωρούν τις τελευταίες εβδομάδες οι ηγέτες ευρωπαϊκών και άλλων κρατών, προς αντιμετώπιση των επιπτώσεων που επιφέρει η πανδημία του κορωνοϊού. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επιστρατεύουν έκτακτα μέτρα για τη στήριξη της οικονομίας, των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων που πλήττονται από την εξάπλωση του ιού, τα οποία συμπληρώνονται από τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για στήριξη των οικονομιών της Ευρώπης.
Τα μέτρα που λαμβάνονται από ευρωπαϊκά κράτη που έχουν ήδη δεχθεί σημαντικό πλήγμα λόγω του κορωνοϊού, περιλαμβάνουν αναστολή φορολογικών πληρωμών και πληρωμών κοινωνικών εισφορών, εγγυημένα δάνεια και επιδόματα για εργαζόμενους που δεν θα μπορούν να εργαστούν ή των οποίων αλλάζουν οι όροι απασχόλησης. Το μέτρο της παραχώρησης κρατικών δανείων ή δανείων με κρατικές εγγυήσεις για επιχειρήσεις, έχουν υιοθετήσει η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ισπανία. Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία αποφάσισαν επίσης, να παραχωρήσουν επιδόματα στους εργαζόμενους η απασχόληση των οποίων επηρεάζεται από την εξάπλωση του ιού.
Σε αναστολή των πληρωμών φορολογικών οφειλών προχώρησαν Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο ενώ, Γερμανία, Γαλλία και Ισπανία ανέστειλαν ή επιδότησαν τις πληρωμές κοινωνικών εισφορών. Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times, η Σουηδία, σε ένα από τα πιο τολμηρά μέτρα που καταγράφονται, επέτρεψε μέχρι ενός έτους αναστολή στις φορολογικές πληρωμές εκ μέρους επιχειρήσεων, μέτρο που υπολογίζεται να κοστίσει στο κράτος πέραν των €27,5 δισ. ή 6% του ΑΕΠ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη κινητοποιήσει πόρους δισεκατομμυρίων στο πλαίσιο προγραμμάτων περιφερειακής χρηματοδότησης για τη χρηματοδότηση της αντιμετώπισης της πανδημίας, παρέχοντας παράλληλα, πλήρη ελαστικότητα σε σχέση με τους δημοσιονομικούς κανόνες, επιτρέποντας έτσι στα ευρωπαϊκά κράτη να αυξήσουν τις δαπάνες τους. Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξετάζει τη δυνατότητα έκδοσης coronabonds που θα επιτρέψει στα κράτη να καλύψουν τις πρόσθετες δαπάνες με νέο δανεισμό.
Πηγή: philenews
