Tι είναι ακριβώς τα «βακούφια» που θυμήθηκαν οι Τούρκοι;

Τις μαύρες εποχές του οθωμανικού ζυγού αναπολούν αξιωματούχοι στα κατεχόμενα που επαναφέρουν θέμα «βακουφιών» στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου.

Ο Ibrahim Benter, Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Βακουφίουν  ισχυρίζεται  ότι  υπάρχουν εκατοντάδες στοιχεία, που δείχνουν ότι η κλειστή πόλη αποτελεί ιδιοκτησία των Βακουφίων. «Αρχικά, όλοι συμφωνούν ότι ολόκληρο το Βαρώσι ανήκει στα ιδρύματα του Αμπντουλάχ Πασά, του Λάλα Μουσταφά Πασά και του Μπιάλαλ Αγά. Από πού προέρχεται η διαφωνία; Λέμε ότι τα ακίνητα, τα οποία κατά τη διάρκεια της βρετανικής διοίκησης αφαιρέθηκαν από την ιδιότητα ιδρύματος και μεταφέρθηκαν στους Ε/κ και την Εκκλησία είχαν μεταφερθεί κατά τρόπο αντίθετο προς το νόμο. Εκείνοι που έχουν την αντίθετη άποψη λένε ότι αυτές οι διαδικασίες δεν είναι αντίθετες προς το νόμο», δήλωσε ο διευθυντής του ΕΦΚΑΦ. Το 14% της Κύπρου πριν το 1878 ήταν περιουσία του ΕΒΚΑΦ σύμφωνα με τον ίδιο.

Τι ακριβώς είναι όμως τα βακούφια;

Τα «βακούφια είναι κοινωφελή ιδρύματα τα οποία συστάθηκαν πριν από το 1923, σύμφωνα με το οθωμανικό δίκαιο.

Συγκεκριμένα ως  “βακούφιο” κατα τον ιερο μουσουλμανικό νόμο είναι περιουσιακό στοιχείο αφιερωμένο πρός εκπλήρωση διηνεκούς ευαγούς σκοπού , έτσι ώστε αυτό να θεωρείται θείο πράγμα , του οποίου η ωφέλεια ανήκει στους ανθρώπους . Ωστόσο ,ε  αυτή την έννοια ως βακούφια μπορούν να θεωρηθούν όχι μόνο οι τόποι θρησκευτικής λατρείας π.χ. τεμένη αλλά και αστικά ακίνητα των οποίων οι πρόσοδοι διετίθεντο υπέρ ευαγών σκοπών και ακριβώς με αυτή την έννοια θεωρήθηκαν βακούφια ακίνητα τα οποία ήσαν στον αστικό ιστό της πόλης και δεν είχαν καμία εμφανή σχέση με λατρευτικούς χώρους όπως εύλογα θα θεωρούσε κάθε καλόπιστος αγοραστής .

Θεσσαλονίκη

Στην Ελλάδα, το  παλιό πρόβλημα των “βακούφικων” ακινήτων βγήκε στήν επιφάνεια κατα τη διάρκεια της κτηματογράφησης της Θεσσαλονίκης όπου το Δημόσιο εμφανίστηκε να διεκδικεί ακίνητα τα οποία κατά την τουρκοκρατία ήταν αφιερωμένα ή εξυπηρετούσαν λατρευτικές ανάγκες . Τα ακίνητα αυτά ανάλογα με τη φύση τους φέρονται να ανήκουν στην κυριότητα του Δημοσίου το  οποίο και υπέβαλε τις σχετικές δηλώσεις ιδιοκτησίας κατα τη διάρκεια της κτηματογράφησης με αποτέλεσμα να εμπλακούν στίς διεκδικήσεις χιλιάδες ιδιοκτήτες ιδιαίτερα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης όπου έχουν οικοδομηθεί πολυκατοικίες από τη δεκαετία του 1930 .

Δυτική Θράκη

Αναφορικά με την Δυτική Θράκη  το άρθρο 40 της Συνθήκης της Λωζάνης (1923) υπάρχει ειδική αναφορά σε αυτά. Σύμφωνα με αυτό, η κοινότητα έχει το δικαίωμα να συστήσει, να διευθύνει και να εποπτεύει με ιδίους πόρους κάθε είδους φιλανθρωπικά, θρησκευτικά ή κοινωφελή ιδρύματα, σχολεία και λοιπά εκπαιδευτήρια.
Μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει πλήρη και συστηματική καταγραφή των βακουφίων της Δυτικής Θράκης με αποτέλεσμα να μην είναι γνωστό ούτε το ακριβές μέγεθος της περιουσίας ούτε και ο ακριβής αριθμός τους.