Η λίμνη της Ορόκλινης είναι μια αβαθής φυσική λίμνη νότια από τα όρια του χωριού Βορόκληνη προς τη Λάρνακα. Οι διαστάσεις της είναι 500 χ 660 μέτρα και απέχει από τη θάλασσα περίπου 500 μέτρα. Πρόκειται για μια εποχιακή λίμνη η οποία γεμίζει με βρόχινο νερό το φθινόπωρο ενώ το καλοκαίρι ξηραίνεται. Ευτυχώς η θέση της λίμνης είναι τέτοια που γεμίζει από μια καλή βροχόπτωση μερικών ωρών. Η λίμνη όταν γεμίσει, τα επιπλέον βρόχινα νερά καταλήγουν στη θάλασσα μέσω καναλιού. Μέσω αυτού του καναλιού μπαίνουν από τη θάλασσα στη λίμνη εκατοντάδες χέλια (European eel – Anguilla anguilla) με σκοπό την αναπαραγωγή τους και αποτελούν μια σημαντική πηγή τροφής για τα υδρόβια πουλιά της λίμνης. Δυστυχώς κατά τη σταδιακή αποξήρανση της λίμνης τους καλοκαιρινούς μήνες το κανάλι επίσης που συνδέει τη θάλασσα με τη λίμνη αποξηραίνεται και έτσι εκατοντάδες χέλια εγκλωβίζονται στη λίμνη και πεθαίνουν.
Natura 2000
Η λίμνη Ορόκλινης είναι μία από τις 63 περιοχές Natura 2000. Πρόκειται για έναν από τους πιο σημαντικούς υδροβιότοπους και μία από τις επτά φυσικές λίμνες που διαθέτει ο τόπος μας. Εκεί έχουν καταγραφεί πέραν των 200 διαφορετικών πουλιών, μερικά εκ των οποίων είναι πολύ σπάνια. Η λίμνη Ορόκλινης αποτελεί μία από τις καλύτερες περιοχές φωλιάσματος στην Κύπρο για την πελλοκατερίνα και τον καλαμοκανά. Εκτός από αυτά τα δύο σημαντικά είδη πουλιών βρίσκουν καταφύγιο και φωλιάζουν εκεί και πολλά άλλα είδη, υδρόβια και μη. Στη λίμνη της Ορόκλινης φωλιάζει τα τελευταία δέκα χρόνια και η πάπια Red – crested pochard (Nettarufina) (Pallas, 1773) φερεντίνι, ροπαλόπαπια ή κοτζινοτζέφαλη. Η λίμνη αυτή αποτελεί τον μοναδικό τόπο αναπαραγωγής του είδους αυτού στην Κύπρο. Η κοτζινοτζέφαλη πάπια είναι σχετικά σπάνιο είδος για την Κύπρο και ίσως η πιο όμορφη πάπια που επισκέπτεται τον τόπο μας. Το αρσενικό έχει πορτοκαλί κεφάλι και μαύρο στήθος, ενώ το θηλυκό έχει χρώμα ανοικτό γκρίζο. Φωλιάζει την άνοιξη κοντά σε νερά, μέσα σε πυκνή βλάστηση και γεννά μέχρι και 12 αβγά. Είναι είδος το οποίο καταδύεται για να φτάσει τα υδρόβια φυτά με τα οποία τρέφεται. Σπάνια πλησιάζει τους ανθρώπους. Οι γελαδάρηδες επίσης αναπαράγονται ομαδικά στη λίμνη της Ορόκλινης τα τελευταία χρόνια προσφέροντας ένα υπέροχο θέαμα στους επισκέπτες.
Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ)
Η λίμνη της Ορόκλινης έχει κηρυχθεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και υπόκειτο σε ένα τριετές πρόγραμμα LIFE που άρχισε τον Ιανουάριο του 2012 για να περιέλθει σε «ευνοϊκή κατάσταση διατηρήσεως» της άγριας ζωής και ιδίως των πουλιών. Επίσης, βάσει της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τους Οικοτόπους, έχει καθοριστεί Τόπος Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) (CY6000011) για την αλοφυτική της βλάστηση και για άλλα σημαντικά είδη πανίδας και χλωρίδας που συναντώνται εκεί. Ο καλαμοκανάς (Himantopus himantopus) και η πελλοκατερίνα, αγκαθοκαλημάνα (Vanelluss pinosus) τα οποία ανήκουν στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας για τα Πουλιά ήταν τα βασικότερα είδη που επιλέχθηκαν για προστασία, μαζί με άλλα 58 είδη πτηνών που χρησιμοποιούν τη λίμνη ως μεταναστευτικό σταθμό κατά την αποδημία τους ή διαχειμάζουν στην περιοχή, ενώ άλλα αναπαράγονται εκεί. Το σχέδιο δράσης πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Αποκατάσταση και Διαχείριση της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) Λίμνη Ορόκλινης (CY6000010) στη Λάρνακα, Κύπρο», το οποίο συγχρηματοδοτείται από το χρηματοδοτικό μέσο LIFE της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Συνολικό ποσό: 797.070 ευρώ, 50% συνχρηματοδότηση από ΕΕ 398.535 ευρώ). Δικαιούχοι: Συντονιστής δικαιούχος: Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας. Συμπράττοντες δικαιούχοι: Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου, Τμήμα Περιβάλλοντος, Τμήμα Δασών, κοινοτικό συμβούλιο Βορόκληνης.
Το LIFE
Κατά τη διάρκεια του τριετούς προγράμματος LIFE (1/1/2012 – 31/12/2014) υλοποιήθηκαν αρκετές δράσεις με κυριότερες από αυτές να είναι η περίφραξη της λίμνης, η απομάκρυνση ξενικών ειδών χλωρίδας όπως η ακακία, η δημιουργία εντός της λίμνης νησίδων για καταφύγιο και αναπαραγωγή των πουλιών και η κατασκευή δύο παρατηρητηρίων που εξυπηρετούν τους εκατοντάδες ξένους και ντόπιους παρατηρητές και φωτογράφους πουλιών. Στο πλαίσιο του έργου τοποθετήθηκαν ενημερωτικές πινακίδες γύρω από τη λίμνη, και κατασκευάστηκε περίπτερο ενημέρωσης του κοινού για όλα τα σχετικά θέματα. Το έργο LIFE Oroklini βραβεύτηκε ως Best LIFE project μαζί με άλλα 27 έργα που υλοποιήθηκαν με χρηματοδότηση από το πρόγραμμα LIFE σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες με αποκλειστικό σκοπό την προστασία της φύσης.
Πριν από την περίφραξη της λίμνης υπήρχαν πολλά προβλήματα όπως: είσοδος εντός της περιοχής της λίμνης πολλών επισκεπτών ακόμα και με αυτοκίνητα που είχαν πρόσβαση από το πίσω μέρος της λίμνης με αποτέλεσμα τη σοβαρή ενόχληση των πουλιών, είσοδο αδέσποτων σκυλιών και αλεπούδων στη λίμνη που κατασπάραζαν φωλιές και νεοσσούς οι οποίες βρίσκονται στο έδαφος.
Παρά την περίφραξη της λίμνης πρόσφατα έχω δει δύο αλεπούδες μέσα στην προστατευόμενη και περιφραγμένη λίμνη της Ορόκλινης, και που αυτές μπορούν να καταστρέψουν σε μια νύκτα όλες τις φωλιές των σπάνιων πουλιών τα οποία αναπαράγονται εκεί, κάτι που επίσης πρέπει να δουν οι αρμόδιοι.
Συμβαίνει κάθε χρόνο αυτή την εποχή
Κίνδυνο γι’ αυτή τη μοναδική λίμνη αποτελεί η συνεχής οικιστική ανάπτυξη η οποία περικυκλώνει τη λίμνη και που σίγουρα θα προκαλέσει πολλαπλά προβλήματα στο οικοσύστημα του υδροβιότοπου. Κίνδυνο αποτελεί επίσης και η απελευθέρωση, από ασυνείδητους, οικόσιτων παπιών και χηνών που μπορεί να αποτελέσουν σοβαρό κίνδυνο για τα άγρια πουλιά της λίμνης. Πολλοί παίρνουν ψωμιά και ταΐζουν τα άγρια πουλιά της λίμνης, πράγμα που στην πραγματικότητα βλάπτει τα πουλιά και την ποιότητα του νερού της λίμνης. Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι ο πολυσύχναστος δρόμος δίπλα από τη μεγάλη λίμνη, γιατί απέναντι βρίσκεται μικρότερη λίμνη την οποία χρησιμοποιούν τα πουλιά και στην προσπάθειά τους να διασταυρώσουν τον δρόμο πέφτουν θύματα των αυτοκινήτων.
Πριν λίγες μέρες η λίμνη της Ορόκλινης είχε βρεθεί στην επικαιρότητα από πολλά μέσα μαζικής ενημέρωσης λόγω του εντόνου κίτρινου χρώματος που έχει αυτή την εποχή. Το γεγονός αυτό χαρακτηρίστηκε σπάνιο και παράξενο αλλά στην πραγματικότητα το φαινόμενο αυτό συμβαίνει κάθε χρόνο αυτή την εποχή στη συγκεκριμένη λίμνη και οφείλεται σε ένα είδος φύκους (Algae) που αναπτύσσεται μέσα στο νερό και που αυτό μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα σε έναν υγροβιότοπο. Τα φύκη δεν ανήκουν στα φυτά όπως πολλοί πιστεύουν, αλλά ανήκουν στο Βασίλειο Πρώτιστα στο οποίο ανήκουν και τα πρωτόζωα. Τα φύκη δεν έχουν ρίζες, αγγεία, κορμό και φύλλα.
Ας ελπίσουμε και σε ένα πρόγραμμα LIFE σύντομα και για την αλυκή Λάρνακας, ενός παγκοσμίου ενδιαφέροντος υδροβιότοπου, που αντιμετωπίζει πολλαπλά προβλήματα.
