Έρχονται τα πάνω–κάτω με τα τέλη κυκλοφορίας

Οι μεταφορές είναι ο μόνος τομέας στον οποίο οι εκπομπές CO2 στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πλέον υψηλότερες από ό,τι το 1990 και αποτελούν βασικό εμπόδιο για την εκπλήρωση των στόχων της Ένωσης για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, όπως ορίζεται στη συμφωνία του Παρισιού. Στην πράξη, αντί να μειωθούν οι ρύποι από τις μεταφορές, αυξήθηκαν σε αυτό το διάστημα κατά 20%.

Αυτό, μαζί με την αλλαγή στη μέθοδο μέτρησης των ρύπων που εισάγεται στην πράξη για τα αυτοκίνητα από τον Σεπτέμβριο –μετά και το γνωστό σκάνδαλο παραποίησης των αποτελεσμάτων των ελέγχων ρύπων– βάζει και τα δύο πόδια της Κύπρου σε ένα παπούτσι, αφού πρέπει να προωθηθούν αλλαγές στα τέλη κυκλοφορίας, με στόχο ακριβώς τον Σεπτέμβριο.

Το θέμα αύξησης των ρύπων στις μεταφορές, με όλες τις επιπτώσεις, είναι ιδιαίτερα έντονο και στη χώρα μας, όπου είναι φανερό ότι το καθεστώς μειωμένων φορολογικών επιβαρύνσεων για εισαγόμενα μεταχειρισμένα στην Κύπρο, σε συνδυασμό με την εύνοια που προσφέρει η ισοτιμία ευρώ – βρετανικής λίρας, αλλά και το γεγονός ότι τα ντίζελ βρίσκονται κυριολεκτικά υπό διωγμό σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ευνοεί αισθητά την εισαγωγή περισσότερων εισαγόμενων μεταχειρισμένων ντίζελ αυτοκινήτων. Αυτό όμως, μαζί με το γεγονός ότι πρόκειται για ρυπογόνα οχήματα παλαιότερων τύπων κινητήρων (Euro3, Euro4), επιβαρύνει αισθητά το πρόβλημα στην Κύπρο, ενώ τα οικονομικά συμφέροντα που δημιουργούνται, θα δυσχεράνουν τις αλλαγές.

Η προσοχή στρέφεται στην προσπάθεια κάθετης μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στις οδικές μεταφορές, επειδή είναι υπεύθυνη για πάνω από το 70% των συνολικών εκπομπών από τις μεταφορές. Η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στις οδικές μεταφορές θα είναι επίσης καθοριστική για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα στις πόλεις – μια βασική πρόκληση για τη δημόσια υγεία στην Ευρώπη. Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι υπεύθυνη για περισσότερους από 400.000 πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο στην Ευρώπη και η ρύπανση από τις οδικές μεταφορές

Αποτελεί βασικό παράγοντα για το πρόβλημα αυτό.

Με αυτό το σκεπτικό, η Ε.Ε. προχώρησε στις ρυθμίσεις που ξεκινούν τον Σεπτέμβριο. Χωρίς όμως αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού των τελών, όπως είναι διαρρυθμισμένο το υφιστάμενο σύστημα τελών κυκλοφορίας στην Κύπρο, αυτό θα σημαίνει και αισθητές αυξήσεις για μέρος της αγοράς, αλλά και αναστάτωση της ίδιας της αγοράς αυτοκινήτου.

Η αναστάτωση εντείνεται και από το γεγονός ότι στις χώρες – μέλη της Ε.Ε. επικρατούν διαφορετικά συστήματα και μέθοδοι υπολογισμού τελών κυκλοφορίας. Για παράδειγμα, στη Γερμανία υπολογίζεται ο τύπος του κινητήρα κάθε οχήματος με βάση την κατηγορία Euro1,2,3,4,5 και 6, με τους νεότερων κατηγοριών και λιγότερο ρυπογόνους κινητήρες να πληρώνουν πιο χαμηλά τέλη. Κάτι που ευνοεί σαφώς τα καινούργια αυτοκίνητα της αυτοκινητοβιομηχανίας. Στη Γαλλία, το τέλος πληρώνεται με τη μορφή των διοδίων και με επιπλέον ετήσιο τέλος που ξεκινά από 2 ευρώ ανά γραμμάριο CO2 και φτάνει στα 19 ευρώ ανά γραμμάριο. Στην Ιρλανδία το τέλος κυκλοφορίας υπολογίζεται στη βάση των ρύπων, με ελάχιστο τα 170 ευρώ για 0 έως 80 γραμμάρια CO2 ανά χιλιόμετρο και φτάνει στις 2.350 ευρώ για ρύπους άνω των 250 γραμμαρίων ανά χιλιόμετρο. Στη Νορβηγία, το τέλος υπολογίζεται στη βάση φόρμουλας που λαμβάνει υπόψη τους ρύπους, το απόβαρο, τον κυβισμό και την ιπποδύναμη κάθε οχήματος.

Στις πλείστες χώρες της Ε.Ε. επιβάλλεται επιπλέον «καπέλο» στα τέλη κυκλοφορίας για οχήματα με ντίζελ κινητήρα.

Ο νέος τρόπος υπολογισμού των ρύπων κάθε μοντέλου αυτοκινήτου, που θα ισχύσει δεσμευτικά για τις χώρες-μέλη της Ε.Ε. και μαζί βέβαια και την Κύπρο, ανεβάζει τους υφιστάμενους ρύπους, όπως υπολογίζονται με τη μέθοδο που ισχύει τώρα, κατά 15% – 30%, οπότε αλλάζει και η κατηγορία υπολογισμού του τέλους για κάθε αυτοκίνητο.

Συγκεκριμένα, ένα όχημα που σήμερα πληρώνει για παράδειγμα τέλος κυκλοφορίας της τάξης των €100, θα πληρώνει –αν δεν αλλάξει η νομοθεσία– τέλος της τάξης των €120 – €140. Στο παρασκήνιο το Τμήμα Οδικών Μεταφορών, σε συνεννόηση με το υπουργείο Οικονομικών και την Υπηρεσία Περιβάλλοντος του υπουργείου Γεωργίας, όπως και με τους συνδέσμους εισαγωγέων αυτοκινήτων, βρίσκονται σε εντατικές διαβουλεύσεις το τελευταίο διάστημα για αλλαγή της νομοθεσίας για τα τέλη κυκλοφορίας.

Στόχος είναι οι αλλαγές να μην επιφέρουν αισθητές αυξήσεις και να μη δημιουργήσουν πλεονεκτήματα στην αγορά για μοντέλα ή κατηγορίες οχημάτων. Συγκεκριμένα, όλες οι πλευρές φαίνεται σε αυτό το στάδιο να συμφωνούν ότι η λύση θα είναι η αλλαγή των συντελεστών χρέωσης στις κατηγορίες ρύπων στη βάση των οποίων υπολογίζονται τώρα τα τέλη κυκλοφορίας. Δηλαδή οι συντελεστές της προηγούμενης κατηγορίας να μεταφερθούν στην επόμενη.

Πραγματικές αντί εικονικές μετρήσεις ρύπων

Η νέα διαδικασία υπολογισμού ρύπων των οχημάτων είναι αποτέλεσμα του γνωστού «dieselgate» με τα κόλπα στις ρυθμίσεις κινητήρων ώστε κατά τις μετρήσεις ρύπων πρότυπων οχημάτων ορισμένων κατασκευαστών να φαίνονται λιγότερα από ό,τι είναι πραγματικά. Έτσι με διαδικασίες που ξεκίνησαν από το 2016, κατά την εξέταση και του σκανδάλου, η Ε.Ε. υιοθέτησε από τον Σεπτέμβριο 2017 το αναβαθμισμένο πρωτόκολλο ελέγχων WLTP (εναρμονισμένη παγκοσμίως διαδικασία δοκιμής ελαφρών επαγγελματικών οχημάτων». Το νέο πρωτόκολλο, δίνει πιο ρεαλιστικά αποτελέσματα και πιο κοντά σε αυτά που προκύπτουν κατά τις πραγματικές συνθήκες οδήγησης από έναν μέσο οδηγό, το οποίο από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο θα αντικαταστήσει πλήρως το παρωχημένο υφιστάμενο σύστημα. Γίνεται λόγος για δύο μορφές ρύπων -το διοξείδιο του άνθρακα- που αφορά κυρίως στο πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη αλλά και τα οξείδια του αζώτου, το μονοξείδιο του άνθρακα και μικροσωματίδια, που επηρεάζουν τον άνθρωπο σε τοπικό επίπεδο, δηλαδή όλους εμάς, ιδιαίτερα στις αστικές περιοχές.

Με το πρωτόκολο WLTP, οι μετρήσεις περιλαμβάνουν 4 φάσεις και γίνονται και σε πραγματικές συνθήκες με διάρκεια 30 λεπτά, έναντι 20 λεπτά στο υφιστάμενο σύστημα. Η συνολική απόσταση είναι μεγαλύτερη, δηλαδή 23,25 χλμ. αντί για 11 που είναι τώρα. Επίσης, η μέση ωριαία ταχύτητα είναι υψηλότερη -46,5 χλμ./ώρα αντί τα υφιστάμενα 34 χλμ./ώρα, ενώ το ίδιο ισχύει για τη μέγιστη στα 131 χλμ./ώρα, αντί των 120. Οι αλλαγές των σχέσεων είναι διαφορετικές όταν στις μετρήσεις λαμβάνεται υπόψη και ο προαιρετικός εξοπλισμός, ενώ μέχρι τώρα, οι μετρήσεις δεν λαμβάνουν υπόψη πολλά δεδομένα που δεν υπάρχουν στο πρωτότυπο που μετριέται σε σχέση με το κανονικό όχημα του ίδιου μοντέλου που κυκλοφορεί στον δρόμο. Οι μεγαλύτερες διαφορές μεταξύ των υφιστάμενων και των νέων μετρήσεων, από τη μέχρι τώρα πρακτική, καταγράφονται σε οχήματα ντίζελ.

Στις αλλεπάλληλες συσκέψεις των τελευταίων εβδομάδων, αποφασίστηκε ότι θα γίνει επεξεργασία σειράς σεναρίων για τις αλλαγές, για τις οποίες θα ισχύουν δύο βασικά κριτήρια – το πρώτο είναι το ότι το υπουργείο Οικονομικών αποδέχεται οποιαδήποτε λύση που δεν θα μειώνει τα υφιστάμενα έσοδα από φόρους και τέλη από αυτοκίνητα. Όταν διατηρηθεί ο πήχης των εσόδων, το υπουργείο Οικονομικών δεν ενδιαφέρεται για το τι θα γίνει κάτω από τον πήχη αυτό. Το δεύτερο σημαντικό κριτήριο που είναι πλέον σαφές και καθολικά αποδεκτό είναι ότι από νέα τέλη κυκλοφορίας, φόρους κτλ. δεν θα επηρεαστούν τα υφιστάμενα οχήματα και αυτά που θα εγγραφούν μέχρι την ημερομηνία εισαγωγής του νέου συστήματος τελών και φόρων. Θα αφορά μόνο τις νέες εγγραφές καινούργιων και μεταχειρισμένων οχημάτων.

Στις συζητήσεις των αρμοδίων υπηρεσιών, βρίσκονται επί τάπητος σχέδια για αλλαγή στις κατηγορίες ρύπων και συντελεστών που καθορίζουν τα τέλη. Επίσης, λόγος έγινε και για κατάργηση του φόρου κατανάλωσης, αν οι αυξήσεις στα άλλα τέλη λόγω ρύπων είναι τέτοιες που εξασφαλίζουν το επίπεδο εισοδημάτων του κράτους. Επίσης εξετάζεται και η συμβολή σχεδίου απόσυρσης οχημάτων.
Πρέπει όμως να σημειωθεί ότι το υπουργείο Οικονομικών θεωρεί ότι με το νέο σύστημα που θα εισαχθεί, θα πρέπει να αποκατασταθούν, μέσω των νέων ρυθμίσεων, οι απώλειες εσόδων που επήλθαν από τροποποιήσεις της νομοθεσίας από το 2014 μέχρι και τώρα – διπλοκάμπινα, καπέλο €300 για οχήματα μεγάλου κυβισμού πριν του 2002 κτλ. Ακόμα, ζητά όπως υπάρξουν κάποιες αυξήσεις που θα αποκαταστήσουν την απώλεια εσόδων που θα επέλθει, αν περάσει η πρόταση νόμου του βουλευτή Γ. Προκοπίου για έκπτωση στα τέλη κυκλοφορίας για όσους πληρώνουν έγκαιρα τις υποχρεώσεις τους, όπως έγινε και σε άλλες περιπτώσεις – π.χ. φόρο ακινήτων.

Όπως όλα δείχνουν η λύση της αλλαγής των κατηγοριών των συντελεστών ρύπων θα είναι η κοινά αποδεκτή λύση και πιθανότατα θα συμφωνηθεί να ισχύσει για δύο χρόνια, ώστε να διαφανεί η ορθότητα και τυχόν αδυναμίες ή και τρύπες στη λειτουργία του. Ανάλογη είναι η λύση που εξετάζεται κατεπείγοντος στη Μεγάλη Βρετανία, με τη διαφορά ότι στην Κύπρο διά νόμου τα τέλη κυκλοφορίας επανεξετάζονται κάθε δύο χρόνια.

Αυτή την εβδομάδα και πριν τις 20 Ιουλίου, αναμένεται ότι θα ετοιμαστεί υπηρεσιακή έκθεση με τα προτεινόμενα σενάρια και τα δεδομένα με βάση το καθένα από αυτά, που θα δοθεί στον υπουργό Οικονομικών για καθοδήγηση.

Είναι φανερό πάντως ότι πριν τις νέες ρυθμίσεις για τέλη κυκλοφορίας κι αν καθυστερήσουν στην Κύπρο να αποφασιστούν πριν τον Σεπτέμβριο, τα καινούργια αυτοκίνητα που θα εγγράφονται θα τεθούν σε αισθητά δυσμενή ανταγωνιστική θέση έναντι των εισαγόμενων μεταχειρισμένων, ενώ με την έγκριση νέων τελών κυκλοφορίας με αλλαγή του τρόπου υπολογισμού του τέλους με παράλληλη αναβάθμιση κατηγοριών, τότε ο επηρεασμός της αγοράς δεν θα είναι ιδιαίτερα αισθητός, με μόνη εξαίρεση τα καινούργια ντίζελ που προφανώς θα καταγράψουν αυξήσεις στα τέλη κυκλοφορίας, ιδιαίτερα όσο αυξάνεται ο κυβισμός τους.

Στην πράξη, σήμερα ένα όχημα, που εντάσσεται στην κατηγορία ρύπων μεταξύ 120 και 150 γραμμαρίων διοξειδίου άνθρακα, πληρώνει 0,5 ευρώ για κάθε γραμμάριο μέχρι τα 120 και 3 ευρώ για κάθε γραμμάριο πάνω από τα 120, δηλαδή αν οι εκπομπές του με την παρούσα μέθοδο υπολογισμού είναι 150 γραμμάρια, πληρώνει (120 Χ 0,5) + (30 Χ 3) = 60 + 90 = 150 ευρώ. Με τη νέα μέθοδο μετρήσεων, οι ρύποι που υπολογίζονται για τέλη κυκλοφορίας του ίδιου οχήματος θα είναι 180 γραμμάρια ανά χιλιόμετρο. Σήμερα υπολογίζεται, όπως και στην κατηγορία 120-150, αλλά προστίθενται ακόμα 3 ευρώ ανά γραμμάριο μέχρι τα 180 γραμμάρια. Σε αυτή την περίπτωση το τέλος κυκλοφορίας είναι (120 Χ 0,5) + (30 Χ 3) + (30 Χ 3) = 60 + 90 + 90 = 240 ευρώ. Δηλαδή έχουμε αύξηση της τάξης των 90 ευρώ στο ίδιο ακριβώς όχημα, με βάση τον υπολογισμό ρύπων με τη νέα μέθοδο υπολογισμών. Για να μην προκύψει αυτό, θα πρέπει να μειωθούν οι συντελεστές ανά κατηγορία, ώστε παρά την αύξηση των ρύπων όπως θα υπολογίζονται, το τέλος κυκλοφορίας να μην έχει σημαντικές αλλαγές.

ΕΠΕΙΓΕΙ ΤΟ ΘΕΜΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΙΣΑΓΩΓΕΙΣ

Το θέμα θεωρείται ως επείγον, ιδιαίτερα για τους εισαγωγείς καινούργιων οχημάτων, για τα οποία, αν δεν γίνουν αλλαγές, τα τέλη κυκλοφορίας θα εκτοξευθούν μετά τον Σεπτέμβριο. Να σημειωθεί ότι με βάση απόφαση της Ε.Ε. για όλα τα οχήματα που παράγονται από τον Σεπτέμβριο 2017, οι ρύποι υπολογίζονται με τη νέα μέθοδο που θα ισχύει από τον Σεπτέμβριο 2018. Ωστόσο, είναι φανερό ότι ακόμα και όλα να είναι έτοιμα ως προτάσεις από το υπηρεσιακό και το κυβερνητικό επίπεδο, θα χρειαστεί νομοτεχνική επεξεργασία, έγκριση από το Υπουργικό και μετά συζήτηση και έγκριση από τη Βουλή, κάτι που δείχνει ότι θα ήταν πολύ αισιόδοξο να περιμένει έγκαιρη έγκριση του νέου συστήματος αδειών κυκλοφορίας στην Κύπρο.

Ζητούμενο η μείωση ρύπων από πλοία και αεροπλάνα

Η Λευκή Βίβλος για τις μεταφορές καθόρισε ως στόχο να μειωθούν οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από τον τομέα των μεταφορών κατά 60% έως το 2050, σε σύγκριση με το 1990, και κατά περίπου 20% έως το 2030, σε σύγκριση με τις εκπομπές του 2008. Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου αυξήθηκαν κατά 33% την περίοδο 1990-2007, αλλά έκτοτε μειώθηκαν λόγω των υψηλών τιμών του πετρελαίου, της αυξημένης αποδοτικότητας των επιβατικών αυτοκινήτων και του βραδύτερου ρυθμού αύξησης της κινητικότητας. Η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί μέχρι το 2020, αλλά μετά το 2020 θα χρειαστούν μεγαλύτερες προσπάθειες για να επιτευχθούν οι στόχοι της Λευκής Βίβλου.

Η περαιτέρω μείωση των εκπομπών από τον τομέα των μεταφορών θα απαιτήσει τον σταδιακό μετασχηματισμό του όλου συστήματος μεταφορών προς την κατεύθυνση της καλύτερης ενοποίησης των τρόπων μεταφοράς, της μεγαλύτερης αξιοποίησης των μη οδικών εναλλακτικών λύσεων, της βελτιωμένης διαχείρισης των κυκλοφοριακών ροών μέσω των ευφυών συστημάτων μεταφοράς και της εκτεταμένης καινοτομίας και εξάπλωσης νέων τεχνολογιών προώθησης και πλοήγησης και εναλλακτικών καυσίμων.

Τα κράτη-μέλη θα πρέπει επίσης να εξετάσουν τρόπους με τους οποίους μπορεί να χρησιμοποιηθεί η φορολογία καυσίμων και οχημάτων για την υποστήριξη μειώσεων των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στον τομέα των μεταφορών, σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής για τη φορολογία των ενεργειακών προϊόντων.

Σε διεθνές επίπεδο, η ΕΕ θα πρέπει να συμμετέχει ενεργά στις δραστηριότητες της Διεθνούς Οργάνωσης Πολιτικής Αεροπορίας με στόχο τη δημιουργία, έως το 2016, παγκόσμιου αγορακεντρικού μηχανισμού στον τομέα των αερομεταφορών που θα λειτουργεί από το 2020. Όσον αφορά στις ναυτιλιακές εκπομπές, η Επιτροπή θα υλοποιήσει τη στρατηγική της για την ενσωμάτωση του τομέα στις ενωσιακές πολιτικές μείωσης των αερίων θερμοκηπίου και θα συνεργαστεί με τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό σχετικά με μια παγκόσμια προσέγγιση με σκοπό την επίτευξη των αναγκαίων μειώσεων των εκπομπών μέσω των καταλληλότερων μέτρων.

Πηγή : Philenews