Μπήκαμε στο ερημωμένο λεπροκομείο της Λάρνακας [ΕΙΚΟΝΕΣ]

Ένα παλιό ραδιόφωνο κρέμεται στερεωμένο σ’ ένα μαυροπίνακα και λίγο παραδίπλα ένα ημερολόγιο με εικόνες Αγίων, σταματημένο στον Απρίλιο του 2004. Φθαρμένα σημάδια μιας άλλοτε ζωής, ανθρώπων που έζησαν εκεί απομονωμένοι από την κοινωνία, στιγματισμένοι, λόγω της ασθένειας που τους είχε καταβάλει.
Το 1955, το Λεπροκομείο που βρισκόταν στην Αγία Παρασκευή Λευκωσίας, μεταφέρεται έπειτα από απόφαση της αγγλικής κυβέρνησης στη Λάρνακα σε μια έκταση 100 στρεμμάτων κοντά στην Αλυκή. Το νέο Λεπροκομείο της χώρας ονομάζεται «Στέγη Άγιος Χαράλαμπος» και φτάνει να φιλοξενεί μέχρι 150 ασθενής, πλην το ιατρικού προσωπικού που τους φρόντιζε.

Ένα μικρό «χωριό» με ανθρώπους να ζουν ως άλλοι ελεύθεροι πολιορκημένοι. Ο κάθε ασθενής είχε τον δικό του χώρο διαμονής, αλλά κι ένα κομμάτι γης, το οποίο μπορούσε να καλλιεργήσει, να εκθρέψει ζώα και να ασχοληθεί με ό,τι θα έκανε και έξω από το ίδρυμα.

Η Στέγη διέθετε ακόμα καφενείο, εστιατόριο, σινεμά, νοσοκομείο και φυσικά την εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους που ξαναχτίστηκε από την αρχή. Το κράτος τους παρείχε μηνιαίο εισόδημα και 13ο μισθό, ενώ οι εσωτερικοί ασθενείς δικαιούνταν επίδομα ρουχισμού κάθε αρχή και τέλος του χρόνου, επίδομα υγραερίου κάθε μήνα και επίδομα Χριστουγεννιάτικου τραπεζιού. Προνόμια τα οποία άρχισαν να διεκδικούνται από το 1910 και εντεύθεν, αφού έως τότε οι λεπροί της Κύπρου ζούσαν σαν αδέσποτα ζώα στους δρόμους ή απομονωμένοι στα σπίτια τους.

Το 2010 και αφού οι εναπομείναντες ασθενείς δεν ήταν παρά ελάχιστοι ηλικιωμένοι, η «Στέγη Αγίου Χαράλαμπου» κλείνει οριστικά και αφήνεται να ερημώσει. Από τότε, έως σήμερα, πολλοί ήταν αυτοί που προσέγγισαν εγκαταλελειμμένο «χωριό», για να αποτυπώσουν την εικόνα της φθοράς και της ερήμωσης. Μια τέτοια περίπτωση είναι και η ομάδα των Urban Exploration Cyprus* οι οποίοι όμως προσέγγισαν το αντικείμενο με έναν εντελώς διαφορετικό, αλλά πολύ ενδιαφέρον τρόπο.

Ανακαλύπτοντας το υλικό τους στο διαδίκτυο, μας έκανε εντύπωση η ωμή αλήθεια, η σκληρότητα, αλλά και η ψυχή που έβγαζαν οι φωτογραφίες τους. Χωρίς επεξεργασία, χωρίς επέμβαση στο χώρο, αλλά μια αυθεντική καταγραφή της τωρινής κατάστασης που μπλέκει απομεινάρια του παρελθόντος με ξένα σώματα που ίσως άφησαν μεταγενέστεροι «εισβολείς».

Μας εξιτάρει η ανακάλυψη των μυστικών που κρύβει η εγκατάλειψη και του άγνωστου που θα βρεθεί μπροστά μας. Φυσικά υπάρχει και το αίσθημα φόβου και του κινδύνου.

Ποιοι είναι όμως οι Urban Exploration Cyprus*; 
Ο Γιάννης, ο Κωνσταντίνος και ο Χρίστος, προσδιορίζονται ως εραστές της τέχνης της φωτογραφίας. Παρόλο που και οι τρεις προέρχονται από διαφορετικούς επαγγελματικούς χώρους, έχουν ως κοινό παρονομαστή την αγάπη τους για την φωτογραφική τέχνη και το Urban Exploration. To Urban Exploration εξερευνά και αναδεικνύει εγκαταλελειμμένους και ιστορικούς χώρους και κατασκευές που έχουν ερημοποιηθεί με την πάροδο του χρόνου. «Ως βασική μας αρχή έχουμε το μότο ‘Take nothing but pictures, leave nothing but footprints’. Τι σημαίνει αυτό; Στα μέρη που επισκεπτόμαστε βγάζουμε μόνο φωτογραφίες και δεν αφήνουμε τίποτα μέσα, πέραν των αποτυπωμάτων μας».

Με την είσοδο μας σε αυτούς τους χώρους διαταράσσουμε την παρατεταμένη σιωπή που επικρατεί, και διηγούμαστε μέσω της φωτογραφίας την ιστορία ενός χώρου.

«Είμαστε κλεισμένοι, σχεδόν παγιδευμένοι, στο αστικό περιβάλλον και η διαφυγή από την καθημερινότητα μοιάζει σχεδόν αδύνατη. Με το άνοιγμα μιας πόρτας ενός εγκαταλελειμμένου σπιτιού, το πέρασμα ενός φράκτη ή μιας σήραγγας, την είσοδο σε έναν απαγορευμένο χώρο, αφήνουμε πίσω την καθημερινότητά και δραπετεύουμε από τον ‘κανονικό κόσμο’. Είναι κάτι σαν reality hacking. Επισκεπτόμαστε μέρη που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν και που πιθανότατα δεν θα βρεθούν ποτέ εκεί και δεν θα τα δουν. Με την είσοδο μας σε αυτούς τους χώρους διαταράσσουμε την παρατεταμένη σιωπή που επικρατεί, και διηγούμαστε μέσω της φωτογραφίας την ιστορία ενός χώρου. Μας εξιτάρει η ανακάλυψη των μυστικών που κρύβει η εγκατάλειψη και του άγνωστου που θα βρεθεί μπροστά μας. Φυσικά υπάρχει και το αίσθημα φόβου και του κινδύνου».

«Πολλοί από τους χώρους που καταγράφουμε φωτογραφικά είναι ετοιμόρροποι, ενώ σε άλλους απαγορεύεται η είσοδος, άρα υπάρχει και ο κίνδυνος να μας τσακώσουν, κάτι που ευτυχώς δεν έχει συμβεί μέχρι τώρα. Όσο για το δέος, αυτό είναι κάτι που νιώθουμε σε κάθε εγκαταλελειμμένο χώρο. Αν έπρεπε να ξεχωρίσουμε κάποιο μέρος, ο Αμίαντος ίσως αξίζει ιδιαίτερης μνείας. Στα εγκαταλελειμμένα κτήρια που περιβάλλουν το μεταλλείο βρήκαμε περιοδικά, μαθητικά τετράδια, ημερολόγια, ταξιδιωτικές βαλίτσες, παιδικά παιχνίδια. Ήταν λες και ο χρόνος σταμάτησε στις μέρες που ο Αμίαντος έσφυζε από ζωή από εργάτες του μεταλλείου».

Πολλά εγκαταλελειμμένα κτίρια είναι θύματα βανδαλισμού, με αποτέλεσμα να χάνουν την παλιά τους αίγλη.

«Πριν την επίσκεψη μας σε ένα χώρο, προηγείται το scouting, όπου κάνουμε έρευνα για την ιστορία ενός χώρου κυρίως από το διαδίκτυο. Υπήρχαν φυσικά και φορές που εντοπίσαμε ένα χώρο κάνοντας ένα περίπατο στη πόλη ή στην ύπαιθρο. Αφού εντοπίσουμε το χώρο που μας ενδιαφέρει, τον επισκεπτόμαστε για να δούμε αρχικά αν είναι ασφαλής και προσβάσιμος πριν πάμε για τη φωτογραφική καταγραφή».

«Πολλά εγκαταλελειμμένα κτίρια είναι θύματα βανδαλισμού, με αποτέλεσμα να χάνουν την παλιά τους αίγλη. Για παράδειγμα, παρατηρήσαμε άλλους ‘εξερευνητές’ να αφήνουν πίσω τα σημάδια τους με stencils και graffiti σε αρκετά κτήρια. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι παρόλο που εισερχόμαστε πολλές φορές σε απαγορευμένους χώρους, εντούτοις η καταστροφή, η κλοπή και η αλλοίωση ενός χώρου, είναι κάθετα ενάντια στη φιλοσοφία του Urban Exploration».

«Μέσα από την δουλεία μας θα θέλαμε να δει το κοινό πως βλέπουμε αυτούς τους χώρους με τη δική μας ματιά. Θέλουμε να αναδείξουμε την παράξενη ομορφιά και την ιστορία που κρύβει ένας εγκαταλελειμμένος χώρος, δίνοντας τη δυνατότητα στον θεατή να ταξιδέψει πίσω στο χρόνο και να πλάσει με τη φαντασία του τη δική εκδοχή για το πώς ήταν ο χώρος ‘εν ζωή’, πριν δηλαδή εγκαταλειφθεί. Μέσα από τις φωτογραφίες μας θέλουμε δώσουμε ξανά ψυχή στους χώρους αυτούς και να διηγηθούμε την ιστορία τους.  Μας χαροποιεί ιδιαίτερα όταν μετά από μια ανάρτηση στο διαδίκτυο, μας προσεγγίζουν άτομα που έζησαν στους χώρους αυτούς και έχουν πολλές αναμνήσεις να μοιραστούν, όπως για παράδειγμα στον οικισμό Βερεγγάρια στα Πολεμίδια.

Υπάρχουν σκέψεις για κάποια έκθεση στο μέλλον με το υλικό που έχετε μαζέψει;
Μια σοβαρή έκθεση φωτογραφίας απαιτεί πολύ χρόνο και χρήμα. Είναι όμως στις σκέψεις μας μια ομαδική έκθεση, όπως και η έκδοση ενός φωτογραφικού βιβλίου με το υλικό που μαζεύουμε. Ίσως είναι ενδιαφέρον να αναφέρουμε ότι η διαδικτυακή έκθεση μέρους της δουλειάς μας, μας φέρνει συχνά σε επαφή με ξένους Urban Explorers που επισκέπτονται την Κύπρο και ενδιαφέρονται για διάφορους χώρους που έχουμε καταγράψει. Επίσης, πρόσφατα επικοινώνησε μαζί μας μια ομάδα παραγωγής από την Νέα Ζηλανδία όπου ήθελαν να αναδείξουν το Urban Exploration στη Λευκωσία και πιο συγκεκριμένα στην πράσινη γραμμή, σαν ένα είδος εναλλακτικού τουρισμού. Ήδη κάναμε τα γυρίσματα και αν όλα πάνε καλά θα μας δείτε στο Netflix τον Απρίλιο του 2018.

Πηγή: city.sigmalive.com