Η σημερινή εκκλησία του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, στην ομώνυμη ενορία της Λάρνακας, κτίστηκε το 1715, όταν ανακαινίστηκε εκ βάθρων επί Μητροπολίτη Κιτίου Σιλβέστρου παλαιότερος ναός. Δεν γνωρίζουμε πότε πρωτοκτίστηκε. Ίσως την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Το 1853 ανακαινίστηκε.
Την περίοδο της Τουρκοκρατίας η εκκλησία του Αϊ Γιάννη ήταν ο καθεδρικός ναός της Μητροπόλεως Κιτίου. Το κτήριο της μητροπόλεως στεγαζόταν σε αρχοντικό, πολύ κοντά στην εκκλησία. Από το αρχοντικό αυτό σώζεται μόνο μια καμάρα στον κήπο του σημερινού σπιτιού.
Αϊ Γιάννης: Σχέδιο με πενάκι του Idwal Brian Bessant (δεκαετία ’80).
Επειδή βρισκόταν κοντά στο κονάκι του Τούρκου διοικητή και στις φυλακές, ο Μητροπολίτης Κιτίου Μακάριος Α΄(1737-1776), αγόρασε τουρκικές περιουσίες στην ενορία της Σωτήρας και έκτισε, μεταξύ 1756-1760, νέο μητροπολιτικό μέγαρο, ενώ παράλληλα καθιέρωσε την εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, ως νέο μητροπολιτικό ναό.
Το κτήριο της Μητρόπολης Κιτίου του 18ου αιώνα, κατεδαφίστηκε το 1960. Στη θέση του κτίστηκε το σημερινό μητροπολιτικό μέγαρο.
Η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου είναι θολωτή και μονόχωρη. Τις τρεις πλευρές του ναού (βόρεια, νότια και δυτική) διατρέχει στοά, ενώ στη βόρεια και δυτική πλευρά είναι κτισμένα κελιά και Συνοδικό. Στον νάρθηκα, στη δυτική πλευρά, υπάρχει μαρμάρινος άμβωνα, έργο του 1842. Το καμπαναριό του ναού, ψηλό και με πολλά σκαλίσματα, είναι από τα ωραιότερα στην Κύπρο.
Ο ναός έχει επίσης ωραίο ξυλόγλυπτο εικονοστάσι του 18ου αιώνα, και πολλές εικόνες από την περίοδο του μεσαίωνα και της τουρκοκρατίας, μεταξύ των οποίων και του Κρητικού Εμμανουήλ Τζανφουρνάρη, οι οποίες χρονολογούνται στην αρχή της τουρκοκρατίας. Έχει, ακόμη, ωραίο ξύλινο γυναικωνίτη.
Ο ναός αυτός έζησε παλαιότερες ημέρες δόξης και είχε, όπως και ο Άγιος Λάζαρος, πολυπληθές ιερατικό προσωπικό (πρωτοσύγγελλο, σύγκελλο, εφημερίους, σκευοφύλακα, διάκονο).
Πηγή : larnacainhistory
