Για πέντε μήνες, οι ιθαγενείς του Αμαζονίου ήταν η οικογένειά της. Φεύγοντας, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, της χάρισαν μια χούφτα σπάνια αγκάθια ενός τροπικού ζώου για να φτιάξει κολιέ. Σ’ ένα χρόνο, η Ειρήνη υπολογίζει να μαζέψει και πάλι τα μπαγκάζια της και ν’ αφήσει πίσω την καθημερινότητά της ως αρχιτέκτονας, προκειμένου να βιώσει ξανά τη μαγεία της επανένωσης με τη μητέρα φύση.
Της Κωνσταντίνας Γεωργίου
Πώς είναι να επιστρέφεις στον «πολιτισμό», μετά από πέντε μήνες στον Αμαζόνιο;
Αποπνικτικά. Ένιωσα ότι βρέθηκα από τον «πνεύμονα της γης» σε έναν θάλαμο αερίων. Έχουμε «σπρώξει» τη φύση επικίνδυνα μακριά από το αστικό μας περιβάλλον. Αντιμετωπίζουμε το χώμα σαν βρωμιά και τα δέντρα και τα πουλιά σαν ενόχληση. Με το συνεχές τσιμέντωμα και την απουσία δέντρων στις πόλεις μας, όμως, το οξυγόνο μειώνεται, ο αέρας ξηραίνεται, μολύνεται και η θερμοκρασία ανεβαίνει. Κι εμείς αρρωσταίνουμε. Χρειάζεται να φέρουμε τη φύση μέσα στις πόλεις και τη ζωή μας. Έτσι, θα είμαστε όλοι πιο υγιείς και ευτυχισμένοι, όπως οι άνθρωποι στον Αμαζόνιο.
Τον πρώτο καιρό, τι σου έλειπε πιο έντονα;
Οι ήχοι του τροπικού δάσους. Στον Αμαζόνιο, η φύση κάνει ασταμάτητα πάρτι. Όταν κάποιος συνηθίσει να κοιμάται με τους ήχους των νυκτόβιων ζώων και να ξυπνά με τα κελαηδίσματα των τροπικών πουλιών τού πέφτει λίγο βαρύ να ξυπνά ξαφνικά με τους ήχους των κομπρεσέρ.
Αισθάνεσαι ότι κατάφερες να προσφέρεις για όσο διάστημα βρισκόσουν εκεί;
Κατά την παραμονή μου στον Αμαζόνιο φύτεψα εκατοντάδες δέντρα σε περιοχές που έχουν υποστεί καταστροφή, καθώς και δυο χιλιάδες σπόρους, κυρίως mahogany, τους οποίους θα μεταφυτέψουν στο έδαφος οι επόμενοι εθελοντές. Επίσης, με μια ομάδα επιστημόνων, καταγράψαμε τα τροπικά πουλιά μιας περιοχής, με σκοπό να αποδειχθεί η βιοποικιλότητά της και να χρηματοδοτηθεί η κοινότητα για την προστασία του δάσους. Πράγμα που έγινε. Στο Εκουαδόρ έζησα με μια κοινότητα ιθαγενών της φυλής Kichwa και μαζί φυτέψαμε εκατοντάδες δέντρα στην αποψιλωμένη γη τους. Παράλληλα, σχεδιάσαμε έναν κήπο με το σύστημα της αγροδασοπονίας, που θα παράγει φαγητό για ολόκληρη την κοινότητα, η οποία αντιμετωπίζει μεγάλες οικονομικές δυσκολίες. Έχουν περάσει πέντε μήνες και από ό,τι μου είπαν, απολαμβάνουν ήδη τους πρώτους καρπούς.
Από τη στιγμή που η καταστροφή είναι τεράστια, δεν μοιάζει σαν μια σταγόνα στον ωκεανό η οποιαδήποτε προσπάθεια;
Η καταστροφή ξεκίνησε πριν από 40 χρόνια με την παράνομη υλοτομία. Από τότε μέχρι σήμερα, το ένα τέταρτο του Αμαζονίου (που έχει έκταση ίσο με τη μισή Ευρώπη) έχει χαθεί οριστικά. Παρόλο που ο ρυθμός αποψίλωσης παρουσιάζει μικρή μείωση, ειδικοί προβλέπουν ότι μέχρι το τέλος του αιώνα, εκτός από κάποια μικρά προστατευόμενα πάρκα, το τροπικό δάσος του Αμαζονίου δεν θα υπάρχει. Όντως, κοντά στο μέγεθος της συνολικής καταστροφής και ειδικά του ρυθμού της, από μόνη της αυτή η προσφορά μοιάζει μικρή. Η ουσιαστική προσφορά και ελπίδα για τον Αμαζόνιο -και για ολόκληρο τον πλανήτη- θα έρθει με την αφύπνιση των συνειδήσεων. Αυτό θα γίνει όταν επανασυνδεθούμε με τη φύση. Τότε, θα δράσουμε συλλογικά. Γι’ αυτό δημιούργησα την καμπάνια (www.facebook.com/healingthehealer), θέλοντας να μεταφέρω αυτό το μήνυμα. Μια μικρή δράση μπορεί να λειτουργήσει σαν ντόμινο.
Όταν συνειδητοποίησες την οικολογική καταστροφή, ένιωσες ντροπή για εμάς τους δήθεν πολιτισμένους;
Όχι. Το σύστημα μάς κρατάει εσκεμμένα σε άγνοια. Είναι δύσκολο κανείς να φανταστεί από μόνος του τι σχέση έχει ένα μπιφτέκι που τρώει στο εστιατόριο ή ένα κραγιόν που αγοράζει από το φαρμακείο με το τροπικό δάσος του Αμαζονίου. Κι όμως, όλα είναι αλληλένδετα και το μέλλον το Αμαζονίου βρίσκεται στην τσέπη του καθενός.
Με ποιο τρόπο;
Ο περισσότερος κόσμος δεν γνωρίζει ότι η διαδικασία αποψίλωσης του Αμαζονίου είναι συνήθως η εξής: Πρώτα κόβονται παράνομα τα δέντρα, από τα οποία πολλά είναι ηλικίας εκατοντάδων ετών. Μετά τους δίνονται πλαστά πιστοποιητικά και η ξυλεία εξάγεται συνήθως σε Αμερική και Ευρώπη. Αν κοιτάξουμε γύρω μας, πολλά από τα πατώματα και τα έπιπλα μας, ακόμα και τα φέρετρά μας, είναι φτιαγμένα από παράνομη τροπική ξυλεία. Μετά την αποψίλωση, η γη καίγεται για να εξαφανιστούν τα εναπομείναντα είδη ζωής. Αφού γίνουν στάχτη, το πρώην παρθένο τροπικό δάσος συνήθως μετατρέπεται σε βοσκοτόπια ή σε φυτείες σόγιας για ζωοτροφές, για να τραφούν οι αγελάδες ανά τον κόσμο. Η καταστροφή είναι μη αναστρέψιμη, γιατί το έδαφος υπόκειται διάβρωση και δεν μπορεί να υποστηρίξει ξανά ζωή. Με κάθε μπιφτέκι που τρώει ο καθένας μας, «τρώει» μαζί και κατά μέσο όρο 10 m2 τροπικού δάσους. Εκτός από βοσκοτόπια και φυτείες σόγιας, τα τροπικά δάση μετατρέπονται σε φυτείες φοινικέλαιου. Σχεδόν πέντε στα δέκα προϊόντα στα ράφια των supermarket περιέχουν φοινικέλαιο, το ίδιο και τα περισσότερα καλλυντικά, σαμπουάν και απορρυπαντικά. Με την αποψίλωση δεν χάνονται μόνο δέντρα, αλλά καταστρέφονται κοινότητες ιθαγενών και μαζί τους χάνεται πανάρχαια γνώση για πολύτιμες φυσικές θεραπείες. Παράλληλα, εξαφανίζονται σπάνια είδη πουλιών, ζώων και εντόμων, διαταράσσοντας ανεπανόρθωτα το εύθραυστο οικοσύστημά του Αμαζονίου. Η καταστροφή, όμως, δεν μένει στον Αμαζόνιο. Έρχεται πίσω και μας βρίσκει με τη μορφή της κλιματικής αλλαγής. Πρέπει να «φυτέψουμε» βαθιά μέσα στη συνείδηση μας ότι όλα είναι αλληλένδετα. Η γη είναι μία και η φύση δεν γνωρίζει πολιτισμούς και σύνορα.
Ήταν δύσκολο για τους ιθαγενείς να σε εμπιστευτούν;
Η εμπιστοσύνη πηγάζει από την καρδιά, ενώ ο φόβος από το μυαλό. Οι ιθαγενείς λειτουργούν πρώτα με την καρδιά. Με υποδέχτηκαν σαν μέλος της φυλής τους. Ήμουν η πρώτη εθελόντρια που δέχτηκαν στην κοινότητά τους και ήταν ενθουσιασμένοι που μια «γρίγκα» ήρθε από την άλλη άκρη του κόσμου για να τους βοηθήσει. Πήραν μια ανάσα ανακούφισης κι ένιωσαν ότι δεν είναι μόνοι τους στον αγώνα τους για την προστασία του δάσους. Mε φώναζαν «pacharaka», που στα kichwa είναι το όνομα ενός τροπικού πουλιού, το οποίο μοιάζει με πέρδικα. «Muiflacamuirica» έλεγαν -που θα πει «μικρή και νόστιμη»- και γελούσαν.
Η γλώσσα στάθηκε καθόλου εμπόδιο στη μεταξύ σας επικοινωνία;
Επικοινωνούσαμε τέλεια. Μου μιλούσαν στα kichwa κι εγώ στα κυπριακά. Κάποτε μιλούσαμε και στα ισπανικά.
Τι σε εξέπληξε περισσότερο από τα ήθη και τα έθιμά τους;
Οι απόλυτα αρμονικές σχέσεις μεταξύ τους και ειδικά με τα παιδιά τους. Στους πέντε μήνες που ταξίδεψα στον Αμαζόνιο, δεν είδα ούτε έναν γονιό να θυμώνει, ούτε παιδί ένα να κλαίει. Όλοι είναι διαρκώς ήρεμοι και χαμογελαστοί. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση και μου πήρε λίγο καιρό να καταλάβω το γιατί. Οι σχέσεις μεταξύ μας αντανακλούν το περιβάλλον μας. Ένα αγχωτικό, θορυβώδες, ανθυγιεινό, καταπιεστικό περιβάλλον, ενεργοποιεί σχέσεις καταπίεσης. Ένα αρμονικό περιβάλλον ενεργοποιεί σχέσεις αρμονίας. Και μέσα σε σχέσεις αρμονίας, ο άνθρωπος δεν καταπιέζει και δεν καταπιέζεται, αλλά ηρεμεί. Νιώθει ελεύθερος. Η αίσθηση της προσωπικής ελευθερίας διατηρεί τη συλλογική αρμονία. Θεωρητικά το γνώριζα, αλλά ήταν πολύ όμορφο να το βλέπω στην πράξη, στο πιο μαγικό κι αρμονικό μέρος στη γη, τον Αμαζόνιο!
Αυτή η εμπειρία, σε ποιο βαθμό σε διαμόρφωσε ως προσωπικότητα;
Μου αποδιοργάνωσε την έννοια της προσωπικότητας -η οποία συχνά είναι απλώς η έκφραση του Εγώ- και διαμόρφωσε την αίσθηση της συλλογικότητας. Το τροπικό δάσος είναι το πλουσιότερο και πιο εκλεπτυσμένο οικοσύστημα στον κόσμο και το πιο εξωτικό παράδειγμα συμβιωτικών σχέσεων μεταξύ όλων των ειδών. H ζωή εκεί ακμάζει παντού και σε όλες τις κλίμακες, συνθέτοντας ένα αρμονικό και συνεχώς παλλόμενο σύνολο. Το μεγαλύτερο δέντρο εξαρτάται από το μικρότερο μανιτάρι και το πιο γρήγορο πουλί από το πιο αργό σαλιγκάρι. Όλα είναι αλληλένδετα, όλα είναι ένα. Και εμείς είμαστε μέρος αυτού του ιερού συνόλου. Για πέντε μήνες βίωνα αυτή την κοσμική διασύνδεση, συνέχεια, κάθε λεπτό. Ήμουν μέρος της και αφηνόμουν στη ροή της. Από αυτή τη διασύνδεση, που ο Βουδισμός ονομάζει αλληλοεξάρτηση, πηγάζει η συμπόνια. Η έλλειψη συμπόνιας εκδηλώνεται γιατί στον πολιτισμό μας ενθαρρύνεται η ιδέα του διαχωρισμού –ο οποίος είναι απλώς μια ψευδαίσθηση- αντί της αλληλεξάρτησης. Η ψευδαίσθησή του διαχωρισμού, μας προκαλεί ένα είδος αμνησίας. Όταν κανείς περάσει χρόνο σ’ ένα μέρος όπως ο Αμαζόνιος, θυμάται αυτή τη μαγική διασύνδεση και γεννιέται μέσα του κάτι πέρα από το Εγώ, ένα συναίσθημα κοσμικό και αιώνιο.
Πηγή: philenews.com
