Mε αφορμή την έκθεση του φωτογράφου Κυριάκου Λάρκου που έχει ως τίτλο “50 χρόνια Εθνική Φρουρά χωρίς αντίγραφο” βγαίνουν στο φως συγκλονιστικές μαρτυρίες τις οποίες δίδει ο ίδιος στο ΚΥΠΕ, αφού υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας τραγικών γεγονότων για τις μαύρες εκείνες ημέρες του Ιούλη του 74.
Ο Κυριάκος Λάρκου γεννήθηκε στη Λύση το 1953 όπου και έζησε τα πρώτα του χρόνια. Κατατάχθηκε στις τάξεις της Εθνικής Φρουράς το 1971 -1973 και υπηρέτησε την πατρίδα.
Το 1974 έλαβε μέρος στην πρώτη και δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής .Μόλις ξεκίνησε ο πόλεμος βρέθηκε στις μάχες ΕΛΔΥΚ ΤΟΥΡΔΥΚ της περιοχής αεροδρομίου.
Μετά την αφυπηρέτηση του και μετά από μια σχετικά σύντομη παραμονή στην Ξυλοτύμπου εγκαταστάθηκε στην Πάφο.
Οι μνήμες ζωντανεύουν.
Η αερομεταφερόμενη μοίρα, καταδρομών ξεκίνησε από τη Σούδα της Κρήτης με σκοπό να απωθήσουν τα τουρκικά στρατεύματα τα οποία είχαν εισβάλει στο νησί στις 20 Ιουλίου του 1974.
318 καταδρομείς που ήρθαν από την Σούδα της Κρήτης εκ των οποίων οι 33 ( 4 πιλότοι και 29 καταδρομείς ) σκοτώθηκαν άδικα κατά την 21η και 22η Ιουλίου του 1974.
Οι μαρτυρίες του αναφέρονται και σε βιβλίο υπό τον τίτλο “Nίκη” H αντίσταση της Α’ ΜΚ στην νεκρή ζώνη που κατέγραψαν οι δημοσιογράφοι της ΕΡΤ 3 τότε, Γιάννης Φασουλάς και Γιάννης Σκάλκος.
Από τότε μέχρι σήμερα ο Κυριάκος Λάρκου νιώθει ασήκωτο βάρος επειδή υποψιάζεται πιθανότατα να είναι ένας από αυτούς που έριξαν εναντίον του αεροπλάνου και οδήγησαν στο θάνατο 33 ανθρώπους.
Εκείνες τις αποφράδες μέρες του πολέμου ο Κ.Λάρκος , τότε χειριστής αντιαεροπορικών επάνδρωνε στο χωριό Γερόλακκο δίπλα από την ΕΛΔΥΚ – ΤΟΥΛΡΔΥΚ για τυχόν αποβίβαση Τούρκων κομάντος.
Επικρατούσε μεγάλη σύγχυση και ασυνεννοησία στην Εθνική Φρουρά .
Εκείνο το βράδυ ήταν που τους μετακίνησαν σε συγκεκριμένο σημείο δίδοντας τους διαταγή αν ακούσουν βόμβους αεροπλάνου και δουν κόκκινη φωτοβολίδα να ρίξουν και αν δούνε πράσινη να μην ρίξουν .
Ότι τους είπαν έπραξαν είπε, με σήμα τις κόκκινες και πράσινες φωτοβολίδες.
Ο κ.Λάρκου θυμήθηκε που τους επισκέφτηκε ένας λοχαγός Κύπριος ο οποίος τους έβριζε με ακατονόμαστες βρισιές και τους είπε ότι έρριψαν βολές πάνω σε ελληνικό αεροσκάφος, σε φίλιες δυνάμεις .
Κατεβήκαμε, σύμφωνα με την αφήγηση, του τότε χειριστή Κ. Λάρκου μαζί με τον συνάδερφο μου από το αντιαεροπορικό ( 40 χιλιοστών) , και μεταβήκαμε με το αμάξι του λοχαγού χωρίς την άδεια του στο αεροδρόμιο Λευκωσίας για να δούμε τι κάναμε, ωστόσο αυτό δεν έγινε κατορθωτό λόγω σκότους .
Όταν επιστρέψαμε συνέχισε, μας περίμενε ο λοχαγός και μας είπε “Εν καιρώ πολέμου εγκατάλειψη θέσης, εκτέλεση “.
Για να καθησυχάσει τη συνείδηση του και να ξαλαφρώσει το βάρος ο Κυριάκος Λάρκου δημιούργησε το Παγκύπριο Σύνδεσμο Εθνοφυλάκων και φίλων και έκανε ταξίδια στην Ελλάδα με σκοπό τη συγκέντρωση πληροφοριών από άτομα που έζησαν τα γεγονότα και να μάθει την αλήθεια.
Πρώτο ταξίδι η Κρήτη, τα Ανώγεια,βρήκε- όπως είπε – τον Βασίλη Μανουρά που ήταν δημοτικός σύμβουλος και τον Βασίλη Φενό .
Ήταν οι αξιωματικοί , ανέφερε ο κ.Λάρκου στο ΚΥΠΕ, που συμμετείχαν στην επιχείρηση ΝΙΚΗ και μόλις ανέφερε στον Βασίλη Μανουρά για την πληροφορία με την φωτοβολίδα είπε στο γραμματέα του Συλλόγου να τη σημειώσει.
Τα χρόνια πέρασαν οι πληροφορίες οδήγησαν τον Κυριάκου Λάρκου στο συμπέρασμα ότι το ελληνικό αεροπλάνο δεν χτυπήθηκε μόνο από την Εθνική Φρουρά αλλά και από Τούρκους .
H περιγραφή συνεχίζεται με την διαδρομή των αεροπλάνων Νοράτλας και τις οδηγίες που έδωσε ο Κυβερνήτης.
15 στο σύνολο τους τα αεροπλάνα.
Απογείωση από την Σούδα, ακολούθως περνούσαν από την Πάφο , ανέβαιναν στο Τρόοδος ,στη Λευκωσία και στη συνέχεια Μακεδονίτισσα.
Τροχιοδρομούσαν με χαμηλή ταχύτητα,κατέβαζαν κομάντος σύμφωνα με μαρτυρία του Κ.Λάρκου που άκουσε από την Κρήτη και στην συνέχεια απογειωνόντουσαν .
Η προσγείωση δε, γίνονταν με κλήση πτερύγων απογείωσης και όχι προσγείωσης για να μπορούν να φεύγουν αμέσως. Ήταν χωρίς ραντάρ και κανένας από τους επιβαίνοντες δεν γνώριζε τον προορισμό. Σε πολύ χαμηλό ύψος πάνω από την Μεσόγειο θάλασσα με οδηγό την πυξίδα και τα άστρα.
Από τους 33 ένας μόνος γλύτωσε που πέθανε μάλιστα -όπως είπε- πριν λίγες μέρες στην Θεσσαλονίκη , ο Ζαφειρίου .
Ο πιλότος του ΝΟΡΑΤΛΑΣ ΝΙΚΗ 4 παρόλο που ήταν βαριά τραυματισμένος κατάφερε και προσγείωσε το αεροπλάνο και μόλις το προσγείωσε πέθανε.
Για το χτυπημένο αεροπλάνο δόθηκε διαταγή να το θάψουν αύτανδρο όπως ήταν στο χώρο που βρίσκονταν με τους ανθρώπους μέσα . Ρίξανε χώμα σχηματίζοντας έτσι τον Τύμβο της Μακεδονίτισας .
Ο κ.Λάρκου είπε πως μετά τον πόλεμο κάποιους από τους κομάντος που είχαν έρθει Κύπρο τους είχε δει στους θαλάμους του τότε εφεδρικού σώματος της Αστυνομίας στην Αθαλάσσα. Ήταν εκπαιδευμένοι και γυμνασμένοι στον ύψιστο βαθμό που προκαλούσε το δέος και το θαυμασμό αντικρίζοντας τους.
Σήμερα αυτή η αποστολή διδάσκεται σε όλες τις στρατιωτικές σχολές παγκοσμίως ως η πιο παράτολμη αποστολή που έγινε τον 20ο αιώνα,όπως είπε .
Ο Κυριάκος Λάρκου ασχολήθηκε με τη φωτογραφική τέχνη ανοίγοντας δικό του φωτογραφείο και αναπτύσσοντας πολυσχιδή δράση. Δίδαξε και διδάσκει φωτογραφία στα επιμορφωτικά κέντρα.
Το 1984 παντρεύτηκε την Ορθοδοξία Περικλεους και απέκτησαν δύο γιους τον Γιώργο και τον Κωνσταντίνο.
Για πολλά χρόνια ο Κυριάκος παρακολουθούσε φωτογραφικά από πολύ κοντά τη δράση της Εθνικής Φρουράς, αποθανατίζοντας σκηνές της καθημερινής ζωής των στρατευμένων νέων μας, ασκήσεις, παρελάσεις και γενικά την πορεία της μέσα από τα χρόνια.
Από τις άπειρες φωτογραφίες του με θέμα την Ε.Φ. δείγμα είναι το υλικό που θα παρουσιάσει στην 4η έκθεση του με τίτλο ” 50 χρόνια Ε.Φ. χωρίς αντίγραφο”που είναι αφιερωμένη στους καταδρομείς , στους 318 καταδρομείς που ήρθαν από την Σούδα της Κρήτης στις 21 και 22 Ιουλίου του 1974.
Στο ενεργητικό του έχει άλλες τρεις εκθέσεις ,μία στην Πάφο πριν 5 χρόνια , άλλη μια στο Δήμο Αγίου Αθανασίου Λεμεσού, μία στην Ταξιαρχία Λεμεσού. Ίσως να ακολουθήσουν άλλες δύο εκθέσεις η μία στο Παραλίμνι και μια στη Λευκωσία. Διακαής πόθος του Κ.Λάρκου είναι να διοργανώσει και μια έκθεση στην Κρήτη.
Ο τίτλος της τωρινής έκθεσης δεν είναι τυχαίος αφού δεν υπάρχουν αρνητικά για αυτές τις φωτογραφίες… έχουν καταστραφεί.
Οι φωτογραφίες που θα παρουσιαστούν ήταν τυπωμένες εδώ και 29 χρόνια και τις είχε φυλαγμένες o φωτογράφος σε διαστάσεις 50 χ 70 πόντους κορνιζωμένες χωρίς γυαλί , πλαστικοποιημένες για προστασία .
Ο κ.Λάρκου μάλιστα ανέφερε στο ΚΥΠΕ πως τις συγκεκριμένες φωτογραφίες τις ονόμαζε “φωτογραφίες εκστρατείας” , γιατί επεξήγησε ήταν ελαφριές ,ήταν ευκολομετακίνητες και καθαριζόντουσαν εύκολα …
Μπορεί να μην υπάρχουν αρνητικά των φωτογραφιών ωστόσο υπάρχουν σε ψηφιακή μορφή, όχι όμως της ίδιας ποιότητας.
Τα εγκαίνια της έκθεσης που θα πραγματοποιηθούν την 1η Οκτωβρίου στη Λάρνακα – στο εκτοπισμένο Δήμο Λύσης που εδρεύει προσωρινά στην Λάρνακα θα τελέσουν οι υπουργοί Άμυνας Κύπρου και Ελλάδα Χριστόφορος Φωκαϊδης και Πάνος Καμμένος.
Η έκθεση χωρίζεται σε ενότητες ” ασκήσεις βολές , παρελάσεις, εκπαίδευση και ανάπαυλα”.Κάποιες εξ αυτών μαυρόασπρες έχουν αγοραστεί και θα τις παρουσιάσει και κάποιες άλλες τις εξασφάλισε από Τουρκοκύπριο φωτογράφο από παρέλαση της Ε,Φ, στην Λάρνακα. από επιχείρηση στα τούρκικα της Λάρνακας .
Η έκθεση αποδίδει φόρο τιμής στους αδικοχαμένους καταδρομείς της Κρήτης που τόσο άδικα χάθηκαν στις 21 και 22 Ιουλίου του 1974. Τα καθαρά έσοδα αυτής της έκθεσης θα δοθούν στο Σύλλογο Κομάντος 74 στην Κρήτη .
(ΚΥΠΕ/ ΚΠ/ΓΧΡ)
Βιογραφικό σημείωμα
Ο Κυριάκος Λάρκος γεννήθηκε στη Λύση το 1953 όπου και έζησε τα πρώτα του χρόνια. Κατατάχθηκε στις τάξεις της Εθνικής Φρουράς το 1971 -1973 και υπηρέτησε την πατρίδα.
Το 1974 έλαβε μέρος στις μάχες της περιοχής αεροδρομίου. Μετά την αφυπηρέτηση του και μετά από μια σχετικά σύντομη παραμονή στην Ξυλοτύμπου εγκαταστάθηκε στην Πάφο.
Ασχολήθηκε με τη φωτογραφική τέχνη ανοίγοντας δικό του φωτογραφείο και αναπτύσσοντας πολυσχιδή δράση. Δίδαξε και διδάσκει φωτογραφία στα επιμορφωτικά κέντρα.
Το 1984 παντρεύτηκε την Ορθοδοξία Περικλεους και απέκτησαν δύο γιούς τον Γιώργο και τον Κωνσταντίνο.
Για πολλά χρόνια ο Κυριάκος παρακολουθούσε φωτογραφικά από πολύ κοντά τη δράση της Εθνικής Φρουράς, απαθανατίζοντας σκηνές της καθημερινής ζωής των στρατευμένων νέων μας, ασκήσεις, παρελάσεις και γενικά την πορεία της μέσα από τα χρόνια.
Από τις άπειρες φωτογραφίες του με θέμα την Ε.Φ. δήγμα είναι το υλικό που παρουσιάζετε εδώ σήμερα.
