ΠΕΡΕΝΤΟΣ STORIES: Η γιορτή του Κατακλυσμού, πώς «συνδέθηκε» με τη Λάρνακα και δείτε πόσο άλλαξε στο πέρασμα των χρόνων… (pics)

Από τα βάθη της αρχαιότητας υπάρχουν αναφορές για την ύπαρξη της γιορτής του Κατακλυσμού.

Αναφέρεται  ότι η ειδωλολατρική αρχαιότητα ήθελε την θαλασσογέννητη Παφία θεά, τη θεά της αγάπης και του έρωτα, την Αφροδίτη να αναδύεται μέσα από τους αφρούς της θάλασσας, ξαπλωμένη πάνω σε ένα μαργαριταρένιο άρμα που το έσερναν περιστέρια.

Αναφέρεται και  μια διαφορετική άποψη για την γιορτή του κατακλυσμού, εκείνη που συνδέει την γιορτή με τον Χριστιανισμό.

Συγκεκριμένα αναφέρει ότι με την εμφάνιση του Χριστιανισμού, το Ευαγγέλιο επικράτησε πάνω στον μύθο. Αναφέρεται κάπου: «παρά τον τερματισμό της ειδωλολατρίας, παρά το θρίαμβο της αλήθειας πάνω στο μύθο, η ιστορία της γέννησης της Αφροδίτης υπάρχει ακόμη στις ψυχές των Κυπρίων, με την επιμονή της άσβηστης παράδοσης».

Οι γιορτασμοί του Κατακλυσμού γίνονται πενήντα μέρες από το Πάσχα και αυτές ουσιαστικά είναι τρεις, δηλαδή το Σάββατο των Ψυχών, την ημέρα της Πεντηκοστής (η οποία ονομάζεται και Κυριακή του Γονατιστού) και η Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος (η καλούμενη Δευτέρα του Κατακλυσμού).

Οι πανηγυρισμοί των τριών ημερών επεκτείνονταν και στο φαγοπότι, τους χορούς και τα αυτοσχέδια τραγούδια και συγκεκριμένα τα τσιαττιστά όπου ο ένας προσπαθούσε να υποτιμήσει, να μειώσει, να χλευάσει τον άλλο.

Όσον αφορά την προέλευση του Κατακλυσμού οι γνώμες διχάζονται. Εκτός από τις πιο πάνω αναφερθείσες, υπάρχει και η γνώμη, ότι το έθιμο αυτό είναι απομεινάρι των παλιών γιορτών προς τιμή του Άδωνη.

Σχετικά με τους ποιητικούς διαγωνισμούς υπάρχουν αποδείξεις ότι υπάρχουν από αρχαιοτάτων χρόνων στην Ελλάδα, όπως για παράδειγμα ο περίφημος αγώνας του Όμηρου και του Ησίοδου που λέγεται ότι ο αγώνας αυτός εξελίσσετο κατά στίχους, δηλαδή όπως τα δικά μας τσιαττιστά.

Ο Κατακλυσμός, έχοντας ρίζες βαθιές που φθάνουν στην ελληνική αρχαιότητα, αναπροσαρμοσμένος στα σημερινά δεδομένα, διατηρώντας όμως την παράδοση γιορτάζεται με κάθε μεγαλοπρέπεια στην πόλη του Ζήνωνα για πολλά χρόνια. Καθ όλη την διάρκεια των ξένων κατακτήσεων, άντεξε τόσους αιώνες χωρίς διακοπή, κατά τις διάφορες περιόδους, όπως την Φραγκοκρατία, την Ενετοκρατία, την Τουρκοκρατία και την Αγγλοκρατία.

Με την επικράτηση του Χριστιανισμού, ο Κατακλυσμός ταυτίστηκε με την Γιορτή του Αγίου Πνεύματος. Ο λαός μας δεν παρέλειπε ποτέ να τηρεί με ευλάβεια τα έθιμα του έστω και τα χρόνια της σκλαβιάς, είτε με την ανάλογη μεγαλοπρέπεια, αν το επέτρεπαν οι συνθήκες, οι πολιτικές ή οικονομικές, είτε με μίζερα μέσα που διέθεταν στους πολύ δύσκολους καιρούς. Σε αναφορά του ο Δρ. Γιαγκουλλής αναφέρει ότι πριν περίπου 100 χρόνια και πιο συγκεκριμένα το 1918, πήρε την περίπου σημερινή μορφή της η Γιορτή του Κατακλυσμού3.

Ο τότε αντιδήμαρχος, ο Γιατρός Ν. Γ. Κυριαζής, αποφάσισε να βάλει πάνω σε πιο οργανωμένη βάση τη Γιορτή του Κατακλυσμού στην πόλη μας. Με απόφαση του τότε Δημοτικού Συμβουλίου Λάρνακας προσκαλούνται ποιητάρηδες και χορευτές απ’ όλη την Κύπρο για να λάβουν μέρος στους διαγωνισμούς.

Ο λόγος της απόφασης αυτής ήταν επειδή ο Κατακλυσμός ήταν για τους Λαρνακείς αλλά και για όλους τους Κύπριους που μαζεύονταν από όλα τα χωριά και τις πόλεις στην Λάρνακα για να γιορτάσουν το γεγονός, ένα μεγάλο πανηγύρι, μια ευκαιρία για να πουλήσουν κάποια από τα προϊόντα τους, άλλοι για να αγοράσουν κάτι το καινούριο, ήταν η ευκαιρία για πολλούς λαϊκούς ποιητές να προβάλλουν την δουλειά τους, στο χορό, το τραγούδι, στην ποίηση, στα τσιαττιστά.

Ο Κατακλυσμός μέχρι τότε συνδύαζε την διασκέδαση με την εμπορικότητα, αλλά από καλλιτεχνικής άποψη επικρατούσε μια ανοργανωσιά. Για το λόγο αυτό και η απόφαση του τότε Δημοτικού Συμβουλίου για μια οργανωμένη παρουσίαση των λαϊκών ποιητών και χορευτών.

Μέχρι σήμερα, η Λάρνακα, συνεχίζει πιστή στην παράδοση να διοργανώνει κάθε χρόνο την Γιορτή του Κατακλυσμού με κάθε μεγαλοπρέπεια τοποθετώντας την σε ένα από τα πιο ψηλά σκαλιά ως η μεγαλύτερη λαϊκή γιορτή της Κύπρου αν όχι και ολόκληρου του Ελληνικού χώρου.

Αγαπάμε αυτή τη Γιορτή επειδή μας φέρνει στο νου τόσες αναμνήσεις και μας δίνει την ευκαιρία να δούμε φίλους απ’ όλη την Κύπρο. Μας χαρίζει την ευτυχία ν’ ακούμε τους λαϊκούς μας ποιητές και να ταξιδεύουμε στη μαγεία της διαλέκτου μας. Είναι η μοναδική περίοδος του χρόνου που μένει το παραλιακό μας μέτωπο ελεύθερο από αυτοκίνητα και καυσαέριο. Οι οικογένειες νοιώθουν την ελευθερία ν’ αφήνουν τα παιδιά τους να κινηθούν στην παραλία χωρίς φόβο.

Φωτογραφικό υλικό:

Λούης Περεντός