Μαζεύτηκε όλη η Λάρνακα για τον Λιπέρτη: Πριν 80 χρόνια, τότε που η κυπριακή κοινωνία σεβόταν τους ποιητές, η πόλη του Ζήνωνα τίμησε το εκλεκτό τέκνο της!
Πριν 80 χρόνια συγκεντρώθηκαν 1.500 άτομα στο στάδιο ΓΣΖ, όχι για να παρακολουθήσουν ποδοσφαιρικό αγώνα, αλλά να πάρουν μέρος στην τιμητική εκδήλωση για τον ποιητή Δημήτρη Λιπέρτη, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 70 χρόνων ζωής του.
Για τη σημαντική εκείνη εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στις 23 Ιουνίου 1935» μίλησε ο Λούης Περεντός στο φιλολογικό μνημόσυνο του Δημήτρη Λιπέρτη κατά διάρκεια της τελετής εγκαινίων του Μουσείου του ΓΣΖ στις 15 Δεκεμβρίου. Ο Δημήτρης Λιπέρτης, όπως σημείωσε ο Λούης Περεντός, γεννήθηκε στη Λάρνακα και είχε σπουδαίους δασκάλους.
Έκανε σπουδές στη Βυρητό, στην Αθήνα και στη Νεάπολη Ιταλίας, εξάσκησε πολλά επαγγέλματα και ασχολήθηκε με την ποίηση, αφήνοντας μας σπουδαία έργα. Πριν 8ο χρόνια, τη δεκαετία του 1930, περίοδο γενικών αναταραχών στην Κύπρο, οι Άγγλοι προσπαθούσαν να επιβάλουν τη διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας στα σχολεία και έλεγχαν κάθε προσπάθεια για εκδηλώσεις εθνικού περιεχομένου, είπε ο κ. Περεντός και συνέχισε: «Στο αρχείο του ΓΣΖ, ένα από τα σημαντικότερα που υπάρχουν στη Λάρνακα και πιστεύω στην Κύπρο, διασώζονται αριθμός επιστολών σχετικών με την εκδήλωση που διοργανώθηκε στο χώρο του γηπέδου στις 23 Ιουνίου 1935. Θα πρέπει να αναφέρω ότι το 2010, με την άδεια του τότε προέδρου του Δ.Σ. του ΓΣΖ Μιλτή Μιχαηλίδη και τη βοήθεια της γραμματέως Ιωάννας Μιχαήλ έγινε σάρωση των σημαντικότερων εγγράφων που βρέθηκαν σε παλιά φάιλς, καλύπτοντας την περίοδο από το 1900 μέχρι περίπου το i960. Υπάρχουν βιβλία πρακτικών, μητρώο μελών, αποδείξεις, επιστολές, προγράμματα και αποτελέσματα αγώνων και χιλιάδες άλλα έγγραφα. Ακόμη πιο σημαντικά είναι η αλληλογραφία μεταξύ του ΓΣΖ και των άλλων ελληνικών συλλόγων (Ελλάδας, Αιγύπτου) και κυπριακών γυμναστικών συλλόγων, κυρίως εκείνων της κατεχόμενης πατρίδας μας».
Με επιστολή ημερομηνίας 18 Μαίου 1935 ο πρόεδρος του ΓΣΖ, Κλεόβουλος Μεσολογγίτης, ανακοινώνει στον Δημήτρη Λιπέρτη την απόφαση του Δ. Συμβουλίου του ΓΣΖ και της ΕΠΑ για να τιμηθούν τα 70χρονα του ποιητή: «…Ευελπιστούμεν ότι δεν θα υπάρξωσι λόγοι κωλύοντες υμάς, όπως παράσχητε την λίαν ευχάριστον ευκαιρίαν εις την γενέτειράν σας, δια να εκδήλωση τα προς υμάς αισθήματα της απείρου εκτιμήσεως της και της εγκαρδίου αγάπης της».
Την αμέσως επόμενη μέρα, ο Λιπέρτης ευχαριστεί «εγκαρδίως διά την ευγενικήν πρωτοβουλιαν και ευγνωμονεί ολοψύχως δια την τιμητικην χειρονομίαν».
Τις επόμενες μέρες, επιστολές αποστέλλουν στο ΓΣΖ αρκετοί που θέλουν να συμβάλουν στη γιορτή. Ο Ξάνθος Λυσιώτης, ο ‘ΕρμανΖιρίγκοβιτς, ο αναπληρωτής Κιτίου Αρχιμ. Μακάριος Μαχαιριώτης, το Παγκύπριο Εμπορικό Λύκειο, και μάλιστα ο καθηγητής Κλεόβουλος Παπακυριακού προτείνει να μιλήσει με θέμα «Η ειδυλλιακή ποίησις εν Ελλάδι από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερον», με την παράκλησιν όπως «η τελετή του εορτασμού γένηται εν κλειστώ χώρω, καθότι, πάσχων εκ φαριγγίτιδος δεν θα εγενόμην ακουστός εν χώρω αναπεπταμένω»!
Η εκδήλωση γίνεται τελικά «εν χώρω αναπεπταμένω», στο ΓΣΖ και μαζεύεται όλη η Λάρνακα.
Η εφημερίδα «Πρωινή» στις 25/6/1935 γράφει: «Άνω των 1.500 ατόμων, του γυναικείου φύλου αντιπροσωπευθέντος επαρκώς, παρηκολούθησαν την εορτήν, η οποία εδόθη εις το ΓΣΖ διά την εβδομηκονταετηρίδα του κ. Δ. θ. Λιπέρτη. Εισαγωγήν υπό του προέδρου του ΓΣΖ Κλεόβουλου Μεσολογγίτου, εμβατήριον υπό του Μουσικού Ομίλου Ερασιτεχνών Λάρνακος, προσφώνησιν εκ μέρους της Εκκλησίας υπό του πανοσ. Αρχιμανδρίτου κ. Μακαρίου Μαχαιριώτου καιπροσφοράν αναμνηστικής εικόνος.
Ηκολούθησεν η ομιλία υπό του κ. Μ. Γ. Νικολαΐδου και απαγγελία ποιημάτων του κ. Λιπέρτη υπό της δίδος Γαβριέλλας Μ.Γ.Νικολαΐδου χειροκροτηθείσης ενθουσιωδώς. Το ιον μέρος επερατώθη διά μουσικής εκτελέσεως του Μ.Ο.Ε.Λ. (Μουσική Επιθεώρησις Λάρνα¬ κος) συνοδεία τραγουδιού.
Το δεύτερο μέρος της γιορτής ήρχισεν ο καθηγητής της φιλολογίας κ. Κλεόβουλος Παπακυριακού δι’ ομιλίας του «περί ειδυλλιακής ποιήσεως». Ηκολούθησεν ομιλία του κ. Ξάνθου Κ. Λυσσιώτη και απαγγελία υπό του ιδίου, ιδικού του ποιήματος. Τον τελευταίον αντικατέστησεν στο βήμα ο συμπολίτης μας κ. Κόκος Μαυροϊδης (με) απαγγελίαν εμπνευσμένον ποίημα του προς τιμήν του κ. Λιπέρτη. Ακολούθως εγένετο μουσική εκτέλεσις υπάτου Μ.Ο.Ε.Λ. η δε γιορτή επερατώθη δι’ απαγγελίας του θαλερού ποιητού μας των ακολούθων ποιημάτων του: «Της λύπης παίζεμαν τζιαι στάμαν», «Η Φτώσια», «Η Αρκοντιά», «Γ αρφανά», «Απόν ακρόννεται γονιού παρά γωνιάς τζιοιμάται», «Παραντζιελιά», «Γ άχτιντης» και «Η Γιαλλουρού».
Ο ισολογισμός που ετοίμασε το Δ.Σ. του ΓΣΖ αποκαλύπτει ότι το σύνολο των εσόδων (από εισφορές) ήταν 2 λίρες και δεκαεννέα σελίνια, τα δε ισόποσα έξοδα αφορούσαν τις προσκλήσεις, τα εκτυπωτικά, τα μεταφορικά πιάνου και το ενοίκιο των καρεκλών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως ήταν οι κανόνες που επέβαλε η αγγλική Διοίκηση, έπρεπε για τέτοιες εκδηλώσεις να έδινε τη σχετική άδεια ο διοικητής της Λάρνακας. Μετά από επιστολή του ΓΣΖ ημερομηνίας 20 Μαΐου και υπενθύμιση στις 12 Ιουνίου, ο διοικητής έδωσε τελικά την έγκριση του την ίδια μέρα της υπενθύμισης.
Έτσι τίμησε η γενέτειρα του τον ποιητή. Είναι τιμή που το ΓΣΖ πρωτοστάτησε στη γιορτή αυτή, υπογράμμισε ο κ. Περεντος, καταλήγοντας: Ο χρόνος δικαίωσε την εκτίμηση που η Λάρνακα έτρεφε για τον Δημήτρη Λιπέρτη. «Άνω των 1.500 ατόμων, του γυναικείου φύλου αντιπροσωπευθέντος επαρκώς, παρηκολουθησαν την εορτήν, η οποία εδόθη εις το ΓΣΖ».
Τα ντοκουμέντα λένε τις δικές τους ιστορίες
Πολλές συναρπαστικές ιστορίες αφηγούνται τα εκθέματα στο Μουσείο του Γυμναστικού Συλλόγου «Ζήνων» στη Λάρνακα, τα εγκαίνια του οποίου πραγματοποιήθηκαν στις 15 Δεκεμβρίου.
Στη σύσταση του Μουσείου, αλλά και στην ψηφιοποίηση του πλούσιου αρχείου του ΓΣΖ, πρωτοστάτησε ο γνωστός εμβριθής μελετητής της Ιστορίας της Λάρνακας Λούης Περεντός, ο οποίος ανέλαβε, με τον ενθουσιασμό και το πάθος που τον διακρίνει, τη διεκπεραίωση του έργου.
Η σκανογράφηση/σάρωση του Αρχείου του ΓΣΖ ξεκίνησε με άδεια του προέδρου του συλλόγου Μιλτή Μιχαηλίδη, μετά από διαπίστωση του Λούη Περεντού ότι σε αθλητικά σωματεία της πόλης (βλ. ΑΕΚ) δεν είχαν σημαντικό υλικό. Η όλη εργασία πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του Συλλόγου.
Η άσκηση έγινε για να εντοπιστούν στοιχεία της ιστορίας του αθλητισμού της Λάρνακας και πρωτίστως να διαπιστωθεί η κατάσταση τους. Τα σχετικά φάιλς, που ξεκινούν από το 1920, δεν είχαν ταξινομηθεί στο παρελθόν και παρέμειναν άθικτα για δεκαετίες, όπως αναφέρει ο Λούης Περεντός.
Φυσικό ήταν να έχουν μερικώς φθαρεί. Τα ίδια τα ντοσιέ καθώς και το περιεχόμενο τους (επιστολές, αποδείξεις κ.λπ.) έχουν υποστεί φθορές είτε από τις συχνές μεταφορές είτε λόγω καιρικών συνθηκών (υγρασία, ξηρασία κ.λπ.). Μεταλλικοί συνδετήρες είχαν σκουριάσει. Ο σκόρος και τα ψαράκια» πολλές φορές έχουν διεισδύσει στα φάιλς και αλλοίωσαν ή κατέστρεψαν μερικώς το υλικό. Κατά τη διαδικασία του σκαναρίσματος/σάρωσης έγινε προσπάθεια να διατηρηθεί/τοποθετηθεί το υλικό σε καινούρια φάιλς με τη σειρά, το είδος και τις περιόδους που καλύπτει. Πολλές φορές τα αρχικά φάιλς περιείχαν ανόμοια έγγραφα και διατηρήθηκαν έτσι για ιστορικούς λόγους. Για παράδειγμα, στις αποδείξεις υπάρχουν έγγραφα (επιστολές, λογαριασμοί) για ολοκληρωμένες εκδηλώσεις όπως αφιερώματα για τους συμμοριόπληκτους, πρωταθλήματα τένις, τοπικούς αγώνες κ.ά. «Πρέπει να παρατηρήσω ότι δεν σκάναρα ένα έκαστο έγγραφο αλλά τα σημαντικότερα. Αυτό αφορά κυρίως τις αποδείξεις πληρωμής, αφού πολλές είναι επαναλαμβανόμενες.
Επίσης δεν σκάναρα τα Πρακτικά επειδή τα θεωρώ άκρως εμπιστευτικού περιεχομένου και πριν να συντηρηθούν θα ήταν επικίνδυνο να τοποθετηθούν στο μηχάνημα. Για λόγους πρακτικής σκάναρα τα έγγραφα μέχρι το1960. Τα φάιλς που είδα ήταν όσα ευρίσκοντο στα γραφεία της Γραμματείας. Είναι φυσικό ότι με την άνθιση του Τύπου μετά το i960 τα πιο πολλά αθλητικά γεγονότα καλύπτονται από τον ημερήσιο Τύπο και τη ραδιοφωνία/τηλεόραση.
Η «τοποθέτηση» αυτή και η μεταφορά του υλικού σε καινούρια φάιλς δεν σημαίνει ότι τώρα είναι ασφαλισμένα για τη διατήρηση τους. Χρειάζονται συντήρηση επιστημονική, θα πρέπει σε κάποιο στάδιο το Διοικητικό Συμβούλιο να πάρει αποφάσεις για το θέμα. Πρέπει να αναφέρω ότι κατά τη διάρκεια της άσκησης είχα την πλήρη βοήθεια τόσο από τον Πρόεδρο όσο και από το προσωπικό του συλλόγου», σημειώνει ο Λούης Περεντός. Όσον αφορά το περιεχόμενο του Αρχείου σημειώνεται ότι παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον ως προς τις επιστολές, τα τηλεγραφήματα και τις αποδείξεις.
Καταγράφεται η προσπάθεια για την οργάνωση και τη λειτουργία/οργάνωση τόσο των γηπέδων όσο και των Παγκύπριων κυρίως Αγώνων. Επίσης φαίνεται η δημιουργία των ποδοσφαιρικών ομάδων και των προβλημάτων τους, της ΚΟΠ, της ΤΕΣΚ και πολλών άλλων παραλλήλων του αθλητισμού. Πολύ ενδιαφέρουσες είναι οι επιστολές των άλλων συλλόγων ή σωματείων (Κύπρου και Ελλάδος) που φέρουν τα λογότυπα τους. Εμφανής επίσης είναι ο αγώνας που έκαναν όλοι οι γυμναστικοί σύλλογοι για το εθνικό θέμα.
Πολλές προσωπικότητες παρελαύνουν με επιστολές τους: Φίλιος Ζαννέτος, Νικόλαος Κλ.Λανίτης, Νικόλαος Καταλάνος, Δημητρός Δημητρίου, Πρόξενοι Ελλάδος, Αρχιεπίσκοποι, Μητροπολίτες, Πρωταθλητές, Δημήτρης Λιπέρτης, Γεώργιος Φραγκούδης, Λο’ίζος Φιλίππου, Μελής Νικολαΐδης και άλλοι. Υπάρχουν έξι (6) βιβλία Πρακτικών που καλύπτουν την περίοδο 1926¬1987. Δεν εντοπίστηκε το πρώτο βιβλίο Πρακτικών. Υπάρχουν επίσης βιβλία τα οποία περιέχουν πληροφορίες για τα μέλη, τα οικονομικά κ.λπ. «Πιστεύω ότι το περιεχόμενο του Αρχείου είναι σημαντικό και βοηθά στην κατανόηση της γενικότερης ιστορίας της Λάρνακας. Τόσο η πορεία του εθνικού μας προβλήματος αλλά και του αθλητισμού και των κοινωνικών αλλαγών παρελαύνουν μέσα από τις χιλιάδες ντοκουμέντα. Προσωπικότητες που προσέφεραν πολλά στην πόλη έδωσαν την ψυχή τους για να στηθεί και να λειτουργήσει το ΓΣΖ», σημειώνει ο κ. Περεντός και προσθέτει: Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στις αποδείξεις μπορεί κανείς να δει όλο τον εμπορικό κόσμο κυρίως της Λάρνακας μέχρι το 1950. αφού οι προμήθειες τόσο για το στήσιμο όσο και την λειτουργία του γηπέδου και την οργάνωση των εκδηλώσεων του γίνονταν κυρίως από τη Λάρνακα. Οι αθλητικές και οι μεγάλες πολιτιστικές εκδηλώσεις γίνονταν στο ΓΣΖ. παρελάσεις, ανθεστήρια, εθνικές επέτειοι, γυμναστικές εκδηλώσεις των εκπαιδευτηρίων της πόλης.
Η συνεργασία με τις Αρχές της πόλης καταγράφεται. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι καθ΄όλη τη διάρκεια της Αγγλοκρατίας όλες οι εκδηλώσεις τύχαιναν της εγκρίσεως του Άγγλου διοικητή της Λάρνακας, πολλές φορές υπό ειδικούς όρους. Συνεχείς επίσης ήταν οι προσπάθειες που έγιναν για να ενισχύεται ο ΓΣΖ και με αθλητές της επαρχίας. Ιδιαίτερης σημασίας είναι τα στοιχεία τα σχετικά με το πρώτο κτίσιμο και τις βελτιώσεις που έγιναν στο γήπεδο. Σχέδια επί χάρτου, υπολογισμοί για κερκίδες, στίβο και περίφραξη.
Υπάρχουν ελάχιστα ή καθόλου έγγραφα κατά την περίοδο 1940¬1944 προφανώς λόγω του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Δεν διεξήχθη το ποδοσφαιρικό πρωτάθλημα της ΚΟΠ μεταξύ 1941¬1944 «Φωτογραφικό υλικό δεν βρήκα στα γραφεία. Όσες φωτογραφίες ή δημοσιεύματα περιλαμβάνω στο δίσκο με φωτογραφίες προέρχονται από το δικό μου αρχείο, τις εφημερίδες και βιβλία, και από τα προσωπικά αρχεία των Μιλτή Μιχαηλίδη, Ερίκου Λανίτη, Στέλιου Λειβαδιώτη και Ιστορικό Αρχείο Λάρνακας», σημειώνει ο κ. Περεντός.
Πηγή: Εφημερίδα Φιλελεύθερος
