Συνέντευξη με το Γενικό Διευθυντή της εταιρείας Lacon κ. Νικόλα Κανάρη

Της Ειρήνης Αντωνίου

Η Βιολογική Καλλιέργεια είναι μια ολοκληρωμένη  μέθοδος καλλιέργειας, η οποία αποφεύγει πλήρως τη χρήση χημικών λιπασμάτων, χημικών φυτοφαρμάκων και ζιζανιοκτόνων, ρυθμιστών ανάπτυξης, των φυτών, ορμόνων, καθώς και χρήση αντιβιοτικών  στις ζωοτροφές. Η παραγωγή γίνεται σε συνεργασία με τη φύση και όχι ενάντια στη φύση, όπως συμβαίνει με τη συμβατική γεωργία.

Οι παραγωγοί βιολογικών προϊόντων, για σκοπούς διατήρησης και αύξησης της γονιμότητας των εδαφών  βασίζονται στην εναλλαγή φυτών( αμειψισπορά) , χλωρολίπανση, αγρανάπαυση, καλλιέργεια ψυχανθών, και χρήση κοπριάς ζώων. Για τον έλεγχο των ζιζανίων γίνεται χρήση μηχανικών μέσων, θερμική επεξεργασία και εφαρμογή αμειψισποράς.

Για τη ρύθμιση του πληθυσμού των εντόμων και παρασίτων γίνεται χρήση φυσικών παρασκευασμάτων ( αιθέρια έλαια, εκχυλίσματα φυτών) , μηχανικών μέσων ( δίχτυα, παγίδες), ωφέλιμων εντόμων και μικροοργανισμών.

Ο Γενικός Διευθυντής της εταιρείας Lacon κ. Νικόλας Κανάρης, η οποία εταιρεία είναι ο πρώτος φορέας πιστοποίησης  βιολογικών προϊόντων στην Κύπρο, παραχώρησε μια συνέντευξη στην εφημερίδα μας και μας μίλησε για τη βιολογική γεωργία, αλλά και για την πιστοποίηση των βιολογικών προϊόντων.

Κύριε Νικόλα Κανάρη, πριν μιλήσουμε για την βιολογική γεωργία, θα θέλαμε να μας πείτε λίγα λόγια, για να μάθουν και οι αναγνώστες μας τι δουλειά κάνει η εταιρεία Lacon.

«H Lacon παρέχει μια σειρά πιστοποιήσεων στους τομείς της γεωργίας και επεξεργασίας τροφίμων. Εξετάζουμε όλη τη διαδικασία, από το σπόρο μέχρι το τελικό προϊόν που φθάνει στον καταναλωτή. Για περισσότερο από 20 χρόνια η Lacon εξυπηρετεί τους πελάτες της, χρησιμοποιώντας εξειδικευμένους γεωπόνους επιθεωρητές. Βοηθούμε πιστοποιημένες εταιρείες να αποδείξουν και να τεκμηριώσουν την ποιότητα τους, επιτρέποντας τους με αυτό τον τρόπο να διατηρήσουν τη ψηλή τους θέση και να αυξήσουν την εμπιστοσύνη των πελατών τους, σε ένα περιβάλλον αγοράς, βασισμένο στην ασφάλεια των προϊόντων.

Η Lacon πιστοποιεί εταιρείες, οι οποίες δραστηριοποιούνται παγκόσμια, αλλά και μικρούς παραγωγούς και αγρότες. Εθνικές και διεθνής διαπιστεύσεις (ΚΟΠΠ, Αρμόδια Αρχή, αποτελούν απόδειξη της αξιοπιστίας μας».

Τι είναι η βιολογική γεωργία

«Η βιολογική γεωργία είναι ένα σύστημα παραγωγής βιολογικών προϊόντων, στο όποιο λέμε ότι γίνετε συνήθως χωρίς τη χρήση χημικών παρασκευασμάτων είτε αυτά είναι φυτοφάρμακα, είτε είναι λιπάσματα, είτε κτηνιατρικά φάρμακα, για τη ζωική παραγωγή. Το σημαντικό είναι ότι στη βιολογική γεωργία υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο, που καθορίζει τις αρχές και έχει τις προδιαγραφές παραγωγής των βιολογικών προϊόντων.

Συγκεκριμένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο υπάρχει από το 1992  κανονισμός που αναφέρεται στη βιολογική γεωργία και στη Κύπρο έχουμε νομοθεσία από το 2001. Ο Κανονισμός που ισχύει σήμερα στη ΕΕ είναι ο 834/2007 και η εθνική νομοθεσία ο Ν 227 ( Ι ) του 2004.

Από 01/01/2021 θα μπει σε εφαρμογή ο νέος Κανονισμός της ΕΕ ο 848 / 2008. Χαρακτηριστικά του νέου Κανονισμού είναι η επέκταση των πεδίων που θα καλύπτει π.χ. Θα μπορεί να πιστοποιηθεί το αλάτι, αιθέρια έλαια, κουκούλι μεταξοσκώληκα, μαλλί ζώων, κουνέλια κ.α.

Για τους ελέγχους και τη διαδικασία της πιστοποίησης των βιολογικών προϊόντων, τι έχετε να μας πείτε;

«Πάντα με βάση τους κανονισμούς, διότι η νομοθεσία που ισχύει με τα βιολογικά προϊόντα, προβλέπονται και διαδικασίες ελέγχου και πιστοποίησης. Ένας οργανισμός για να μπορέσει να κάνει έλεγχο και πιστοποίηση πρέπει να έχει εξασφαλίσει άδεια από την αρμόδια αρχή. Στη Κύπρο αρμόδια αρχή είναι το Τμήμα Γεωργίας. Για να μπορέσει ο φορέας να πάρει την άδεια από την αρμόδια αρχή, πρέπει να αποδείξει ότι έχει την εμπειρία, την τεχνική κατάρτιση και τους οικονομικούς πόρους για να λειτουργήσει σαν ανεξάρτητος φορέας. Εκτός από την άδεια από την αρμόδια αρχή, η Ευρωπαϊκή νομοθεσία απαιτεί οι φορείς πιστοποιήσεων να έχουν μια διαπίστευση σύμφωνα με ένα ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΝ17065.Η LACON έχει λάβει τη διαπίστευση από το Κυπριακό Οργανισμό Προώθησης Ποιότητας (ΚΟΠΠ) που είναι η αρμόδια αρχή στη Κύπρο για το σκοπό αυτό από το 2009.

Το πρότυπο αυτό θέτει προδιαγραφές και απαιτήσεις, όσων αφορά των τρόπο λειτουργίας των φορέων και τη ποιότητα της δουλειάς . Πρέπει να είναι ανεξάρτητοί να είναι στελεχωμένοι  επαρκείς  με τεχνικά καταρτισμένο προσωπικό. Ο κάθε εγκεκριμένος φορέας ελέγχεται από την αρμόδια Αρχή και από το φορέα διαπίστευσης  στα εξής:

1.Κατά πόσο οι επιθεωρητές είναι τεχνικά καταρτισμένοι και οι αποφάσεις τους είναι αμερόληπτες.

2.Η διαδικασία εγγραφής πελατών αξιολόγησης, ελέγχου, λήψης απόφασης για πιστοποίηση και η έκδοση πιστοποιητικού γίνονται σύμφωνα με τις δηλωθείσες διαδικασίες.

3. Οι χρεώσεις γίνονται σύμφωνα με το κατατεθειμένο τιμοκατάλογο χωρίς διακρίσεις.
4. Τα έσοδα προέρχονται μέσα από τη δραστηριότητα του και δεν υπάρχει κάποιος κρυφός χρηματοδότης.
5. Το πρόγραμμα ελέγχων εφαρμόζεται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του κανονισμού.
6. Υπάρχουν οι ασφαλιστικές καλύψεις που προβλέπονται μέσα από Νομοθεσίες η πρότυπα

Όσον αφορά τον παραγωγό, ο παραγωγός, για να μπορέσει να εξασφαλίσει την πιστοποίηση, πρέπει να υπογράψει συμβόλαιο συνεργασίας, με έναν εγκεκριμένο φορέα από την αρμόδια αρχή. Στη συνέχεια πρέπει να καταθέσει μια περιγραφή της δραστηριότητας του, που να λέει με τι ασχολείται, σε ποιες εκτάσεις, ποια είναι  τα μηχανήματα του, το προσωπικό του, λεπτομέρειες όσον αφορά τη διάθεση των προϊόντων του και στη συνέχεια από πλευράς του φορέα, γίνεται μια επίσκεψη και επαλήθευση αυτής της περιγραφής . Με βάση τον κανονισμό, πρέπει τουλάχιστον μια φορά το χρόνο να γίνεται ένας ολοκληρωμένος έλεγχος στην επιχείρηση, όπου ελέγχονται  τα αγροτεμάχια, οι αποθήκες, τα λογιστικά βιβλία, τα ημερολόγια, τα οποία με βάση τη νομοθεσία, πρέπει να τηρεί και όταν ολοκληρωθεί ο έλεγχος και δεν υπάρχουν κενά όλα τα έγγραφα του ελέγχου αξιολογούνται από ένα δεύτερο επιθεωρητή που παίρνει και την απόφαση για τη πιστοποίηση και  εκδίδει το ανάλογο  πιστοποιητικό.

Σε περίπτωση που υπάρχουν παραλείψεις, παρατυπίες, παραβάσεις  υπάρχει ένας κατάλογος που ετοίμασε η αρμόδια αρχή και με βάση τον κατάλογο, ανάλογα με την κάθε περίπτωση επιβάλλονται  και οι ανάλογες κυρώσεις. Σε σοβαρές παρατυπίες, παραβάσεις, μπορεί να επιβληθεί  αναστολή η ανάκληση   του πιστοποιητικού βιολογικής παραγωγής.

Επίσης με βάση τη νομοθεσία στο 5% των πελατών να γίνονται αναλύσεις υπολειμμάτων. Δηλαδή παίρνουμε δείγματα από την παραγωγή και στέλνονται για αναλύσεις, για να δούμε κατά πόσο έχουν χρησιμοποιηθεί μη επιτρεπόμενα σκευάσματα. Ακόμα ένα 10% των ελέγχων πρέπει να γίνεται απροειδοποίητα και σε ένα 10% των πελατών πρέπει να γίνονται δυο έλεγχοι τον χρόνο.

Για τα τρία τελευταία που έχω αναφέρει, δειγματοληψία, οι πρόσθετοι έλεγχοι και οι απροειδοποίητοι έλεγχοι, δεν πρέπει να γίνονται τυχαία, αλλά να γίνονται στη βάση ανάλυσης επικινδυνότητας. Δηλαδή απαιτείτε από τον φορέα να δει τον κάθε πελάτη ξεχωριστά , να εντοπίσει για το καθένα  ποια είναι τα κρίσιμα σημεία,  ποιοι είναι οι πιο επικίνδυνοι, σε πιο στάδιο παραγωγής είναι οι πιο αυξημένοι κίνδυνοι  και να αξιολογήσει σωστά και να  καθορίσει από την αρχή της χρονιάς ποιοί ακριβώς και σε πιο στάδιο παραγωγής  θα επιθεωρηθεί.

Υπάρχει εγκυρότητα και αξιοπιστία;

Στη Κύπρο εφαρμόζουμε το Κανονισμό και τη Νομοθεσία πολύ αυστηρά. Βιολογικά προϊόντα εξάγονται από τη Κύπρο προς τη κεντρική Ευρώπη τα τελευταία 20 χρόνια. Μέχρι σήμερα δεν είχαμε ούτε ένα περιστατικό που να απορριφθούν βιολογικά προϊόντα γιατί δεν πληρούσαν τις προδιαγραφές.

Με την αύξηση που έχει πάρει η βιολογική γεωργία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η τελευταία τροποποίηση του κανονισμού που έγινε, αφορούσε τους ελέγχους και πώς να φέρει τον έλεγχο σε ένα επίπεδο παρόμοιο σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έτσι έχει θέσει τις προδιαγραφές που ανέφερα προηγουμένως. Δηλαδή το πόσοι έλεγχοι πρέπει να γίνονται, πώς να γίνονται κ.τ.λ.

Από την άλλη είναι φυσικό όπου υπάρχουν  οικονομικά συμφέροντα , κάποιοι να προσπαθήσουν με δόλο να εκμεταλλευτούν. Είναι καθήκον μας να τους εντοπίσουμε και να τους αποκλείσουμε. Έχουν παρουσιαστεί κατά καιρούς μεμονωμένες περιπτώσεις έχουν εντοπιστεί και αποκλειστεί από το σύστημα.

Οι Κύπριοι σε επίπεδο καταναλωτή προτιμούν τα βιολογικά προϊόντα;

«Οι πρώτες προσπάθειες παραγωγής βιολογικών προϊόντων στη Κύπρο, ήταν τέλος της δεκαετίας του 80. Μέχρι το 2000 οι προσπάθειες ήταν περιορισμένες και πιο πολλά ήταν προϊόντα εξαγωγής, κυρίως επιτραπέζια σταφύλια, που παράγονταν από το 1997 μέχρι το 2004. Μετά το 2004 – 2005, με την ύπαρξη νομοθεσία άρχισε να αυξάνεται και η κατανάλωση στη ίδια τη χώρα. Βλέπουμε ότι σήμερα μπορεί να υπάρχουν και γύρω στις 40 εταιρείες, οι οποίες  ασχολούνται με την εισαγωγή βιολογικών τροφίμων, τα οποία διατίθενται στην αγορά, είτε μέσον εξειδικευμένων καταστημάτων, είτε μέσον υπεραγορών. Σίγουρα μπορεί να υπάρχουν και γύρω στα 15 εξειδικευμένα καταστήματα παγκύπρια, τα οποία πωλούν σχεδόν μόνο βιολογικά προϊόντα. Επίσης αυτό που έχουμε παρατηρήσει είναι ότι και κατά την περίοδο της κρίσης, τα βιολογικά προϊόντα άντεξαν και δεν είχαμε μείωση στη κατανάλωση τους.

Κυρίως λαχανικά και φρούτα που διατίθενται είναι ντόπιας παραγωγής και βλέπουμε ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει αύξηση στη ζήτηση, που μερικές φορές μπορεί να μην καλυφθεί από την επιτόπια παραγωγή και να γίνονται εισαγωγές. Ταυτόχρονα μπαίνουν και νέοι κύπριοι παραγωγοί στην παραγωγή βιολογικών λαχανικών και φρούτων».

Έχουμε εξαγωγές;

«Κυρίως γνωστά προϊόντα που είχαμε σαν συμβατικά, όπως ήταν τα σταφύλια. Από το 1997 εξάγουμε επιτραπέζια σταφύλια στην Ευρώπη. Σήμερα η ποσότητα μπορεί να φθάνει γύρω στους 200 τόνους το χρόνο. Έχουμε μια παραγωγή γύρω στους 60 τόνους βιολογική πατάτα, γύρω στους 40 τόνους κρεμμύδια, 3 – 4 τόνους σκόρδα. Επίσης εξάγουμε βιολογικό ελαιόλαδο γύρω στους 30 με 40 τόνους. Και υπάρχουν άλλοι 40 τόνοι που φεύγουν  μέσον των τουριστών που αγοράζουν όταν έρχονται στη Κύπρο.

Εξάγουμε και γύρω στους 300 τόνους βιολογικό χαλούμι

Τέλος 200 τόνοι σταφύλι που μεταποιείται σε σταφίδα επίσης εξάγονται.

Ποια είναι τα βιολογικά προϊόντα;

«Σχεδόν έχουμε όλο το φάσμα. Είναι οι ελιές, το ελαιόλαδο, τα επιτραπέζια σταφύλια, η μεταποιημένη σταφίδα, τα φρέσκα λαχανικά( τομάτες, αγγουράκια, πιπέρια, λουβί, μελιτζάνες ,κρεμμυδάκια, ραπανάκια, κραμπί, μπρόκολο, κουνουπίδι, λάχανα, μπάμιες, φασολάκι, μπιζέλι, κουκιά,  τα εσπεριδοειδή( πορτοκάλια, μανταρίνια, λεμόνια, κρέιπφρουτ, πόμελα), αβοκάντο, μπανάνες, μήλα, ροδάκινα νεκταρίνια, φράουλες, αχλάδια, μούρα, σμέουρα, καρπούζια, πεπόνια,  πατάτες, κρεμμύδια, αρωματικά φυτά, μανιτάρια, χαρούπια κ.α.

Ζωικά προϊόντα το  γάλα ( αιγινό, πρόβιο, αγελαδινό). Μεταποιημένα το παστεριωμένο γάλα, χαλούμι, αναρί, τραχανά, γιαούρτι, κεφίρ, αϊράνι. Επίσης έχουμε παραγωγή αυγών και κρέας κοτόπουλου.

Από πλευράς παραγωγών, υπάρχουν γύρω στους 1000 παραγωγούς παγκύπρια, που ασχολούνται με την πρωτογενή παραγωγή και περίπου 200 εταιρείες, που ασχολούνται με την μεταποίηση, την εισαγωγή και την εμπορία βιολογικών προϊόντων».