Η κοινωνία μας σήμερα χαρακτηρίζεται από βιασύνη, τρέξιμο και μια υπερπροσπάθεια ώστε όλοι να τα προλάβουν όλα. Η τάση να θέλουμε να είμαι επιτυχημένοι στο εκατό τοις εκατό μας. Η τάση να είμαστε ικανοί για αναγνώριση από τους υπόλοιπους στη δουλειά, στην οικογένεια, στους φίλους, στη γειτονιά.
Όλη αυτή η τάση είναι εγκλωβισμένη σε άγχος. Τι είναι το άγχος;
Το άγχος είναι μια συναισθηματική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από αισθήματα έντασης, ανήσυχες σκέψεις και σωματικές αλλαγές όπως πχ αρτηριακή πίεση. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως το άγχος πυροδοτείται όταν υπάρχει κάποιος κίνδυνος πραγματικός ή φανταστικός, με σκοπό να μας προστατέψει. Είναι ζωτικής και βασικής σημασίας στη ζωή μας. Το άγχος μας βοηθά να κινηθούμε, να μην είμαστε αδρανείς. Το άγχος μας δίνει την ώθηση να κινηθούμε. Έτσι για παράδειγμα πριν διασταυρώσουμε δεξιά και αριστερά.
Το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο ζούμε προωθεί την επίδοση και την απόδοση. Μια επίδοση στην οποία υπάρχει ο αυξανόμενος στόχος της τελειότητας. Η επίδοση έχει συσχετιστεί με την παραγωγή αλλά και τον καταναλωτισμό. Η κοινωνία του 21ου αιώνα δεν είναι πια κοινωνία της πειθαρχίας, αλλά κοινωνία της επίδοσης. Το απεριόριστο «μπορώ» είναι το θετικό ρήμα της επίδοσης.
Επίσης επίδοση θεωρείται και το multi-tasking, δηλαδή η απόδοση μας σε 2-3 ταυτόχρονες εργασίες κάθε φορά. Να είμαστε αποτελεσματικοί, αποδοτικοί, οι καλύτεροι. Σε αυτήν την multi-tasking εποχή οι σχέσεις έγιναν επιφανειακές , ουσία έχει να μπορούν να ολοκληρώνονται οι εργασίες, οι δουλειές και οι συνομιλίες χωρίς ιδιαίτερο βάθος. Με μια ματιά παρακολουθούμε ανθρώπους να οδηγούν και να γράφουν μηνύματα στο κινητό, να κάθονται για καφέ και να ασχολούνται με τα μέσα μαζικής δικτύωσης παρά να επενδύουν στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, να τρώνε και να δουλεύουν ταυτόχρονα.
Στη δική μου συστημική οπτική το εγώ μας, ο συνειδητός μας εαυτός , ο εαυτός μας χωρίζεται σε δύο μέρη. Στην πλευρά της αφοσίωσης και στην πλευρά της αυτονομίας. Η πλευρά της αφοσίωσης είναι η πλευρά των σχέσεων που έχει να κάνει με την επίδοση, την αναγνώριση, την ευγένεια, την αποφυγή των συγκρούσεων. Είναι ο εαυτός που προάγεται από τη σημερινή κοινωνία. Είναι ο εαυτός που έχει να κάνει με τα πρέπει και τα καθήκοντα. Είναι η πλευρά που επιθυμεί την αποδοχή από του σημαντικούς άλλους. Η πλευρά την αυτονομίας είναι η πλευρά των αναγκών που έχει να κάνει με την έκφραση του εαυτού, την οριοθέτηση απέναντι στους άλλους, τη ξεκούραση, τη χαλάρωση, η ανάγκη μου για ελεύθερο χώρο και χρόνο, την αγάπη . Είναι η πλέον παραμελημένη πλευρά στη σημερινή κοινωνία. Αυτόνομος είναι κάποιος που μπορεί να ικανοποιεί τις ανάγκες του και όχι κάποιος που τις αναβάλει ή που δεν έχει ανάγκες.
Όταν προσαρμοζόμαστε μόνο στην πλευρά της αφοσίωσης οι ανάγκες μας παραμένουν παραμελημένες. Τότε είναι η στιγμή που κατηγορώ τον εαυτό μου ότι δεν τον λαμβάνω υπόψη, και τότε είναι που το άγχος και ο πανικός μεγαλώνουν με σκοπό να μας ταρακουνήσουν.
Μέσα από τη θεραπευτική μου δουλειά εντόπισα ότι για την καλύτερη διαχείριση του άγχους βοηθά:
- Να μπορούμε να είμαστε ευέλικτοι στις συνθήκες. Στη ζωή υπάρχουν γεγονότα τα οποία είναι απροσδόκητα και στα οποία μας βοηθά η ευελιξία και όχι η συνέπεια. Δηλαδή ως άνθρωποι να μπορούμε να αναβάλουμε, να ακυρώσουμε και να διορθώσουμε.
- Σταματήστε να εξιδανικεύετε το παρελθόν , προφασιζόμενοι ότι στο παρελθόν ένιωθα τέλεια, τότε ήταν η καλύτερη μου περίοδος. Όσο το παρελθόν εξιδανικεύεται τόσο το παρόν χάνει από την υπόσταση και την ουσία του και τόσο το μέλλον ποτέ δεν θα καταφέρει να φτάσει το παρελθόν.
- Χαλαλίστε χρόνο για τον εαυτό σας. Αφιερώστε χρόνο στον εαυτό σας, κάνετε δραστηριότητες που τις απολαμβάνετε είτε είναι περπάτημα, γυμναστική, κολύμπι.
- Κάνετε σωστές αναπνοές και μικρά διαλείμματα μόλις νιώσετε ότι πιέζεστε.
- Δείξτε κατανόηση στον εαυτό σας όταν δεν καταφέρνετε και δώστε του χρόνο.
- Να θυμάστε πως ο καλύτερος χρόνος να ζήσετε είναι τώρα. Τώρα μπορείτε να ξεκουραστείτε, να πείτε όχι, να πείτε ναι, να χαμογελάσετε!
Όλα τα πιο πάνω αποτελούν βασικούς άξονες διαχείρισης του άγχους. Σε περιπτώσεις που κάποιος νιώθει αδύναμος μπροστά στο άγχος του, τότε είναι καλό να συμβουλεύεται κάποιον ειδικό.
Κατερίνα Μιχαήλ
Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, Συμβουλευτική Ζευγαριών, Συμβουλευτική Γονέων, Ψυχοθεραπεία Παιδιών και Εφήβων, EFTA / ECP
Συνεργάτης Κέντρου Οικογενειακής Θεραπείας Συστημικού Ινστιτούτο Κύπρου
